Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Dosya


Dosya

Ağzında bir güneş



Şahane
Toplam oy: 799
"Küçük bir köyde oturup, cuma akşamları hafta içinde yaşadıklarından bahseden şarkılar söyleyerek konser veren İzlandalı kadın olmak gibi romantik bir düşüncem var," demişti Björk, bundan tam 15 yıl önce. Ancak onun kalabalıktan çok da uzak kalamayacağını biliyoruz.

Edebiyat ve müzik arasında ilişkinin en güçlü olduğu ve iç içe geçtiği coğrafyalar, hikaye anlatma geleneğinin, bir başka deyişle sözlü geleneğin yaygın olduğu yerler hiç kuşkusuz. İzlanda da böyle bir coğrafya. Uzun kış geceleri, pagan mitoloji, buzullar ve hayatta kalma mücadelesinin üstünde yükselen bir kültür. Ada’nın en meşhur kızı Björk’ün deyişiyle, "Sahnenin küçük ama ufkun çok büyük olduğu yer." Yaşadığı yerler arasında Londra da olan Björk şunu da ekliyor: "İngiltere ise tam tersi. Sahne çok büyük, ufuk ise küçük."

 

Björk Guðmundsdóttir’in ailesi, işçi sınıfından bir baba ve onu, kızları bir yaşındayken terk eden bir anneden oluşuyor. Bir punk olarak Kukl grubuyla sahne aldığında, mutlu geçtiğini söylediği bir çocukluğun ardından bir tarikata girmiş gibi hissetmiş. Solist Einar Örn mikrofon telini boynuna geçirip iyice sıktığı her sefer korktuğunu, hatta bir seferinde müdahale ederek solistinin “karizmasını çizdirdiğini” itiraf ediyor. O sıralar etrafındaki hemen herkes şairmiş ve bir sonraki grubu The Sugarcubes ile turnedeyken, akşamları otelde birbirlerine son yazdıklarını okurlarmış. “Bu çok normaldi,” diyor Björk. “Hiç de entelektüel bir davranış filan değildi.” Grubun bas gitaristi Bragi Ólafsson bugün ünlü bir şair, oyun yazarı ve romancı. Üstelik, iki kez de İzlanda Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmiş durumda.

 

 

Björk bugün 50 yaşında, ahir zamanların en ilginç sanatçılarından bir tanesi. Pagan ve postmodern. Punk ve elf. Bir ağaç kökü kadar canlı ve bir robot kadar ölü.

 

Hayatında onu en çok etkileyen figürün, şair, besteci ve deneysel sanatçı Sjon olduğunu şarkıcı hep vurguluyor. İlk sohbetleri André Breton üzerineymiş. Björk o sırada 17 yaşında. Sjon, Björk’e Georges Bataille’ın Gözün Hikayesi, Jo Imog’un The Demon Flower’ı, Mikhail Bulgakov’un Usta ile Margarita’sı gibi kitapları önererek ona gerçeküstücülüğün daha çiğ ve feminen yanını göstermiş, ki Björk’ün eserini bu yolun üzerine inşa ettiği bugün görülebiliyor. Sjon ile beraber bir rockabilly grubunda çalan Björk, basit pop şarkı sözü yazmayı da “bir bakıma” ondan öğrenmiş. "Elbette, sadece 300 bin kişinin yaşadığı İzlanda coğrafyasının da bizim üzerimizdeki etkisi büyüktü," diyor Björk. "İkimiz de doğa ve medeniyet arasında bir seçim yapmak durumunda olmadığımızı biliyoruz. İkisi bir arada varolabilirler."

 

Yuva için yapılmış bir müzik olduğunu düşündüğü için ismini “Domestica” koymayı düşündüğü, bana kalırsa tam bir “kış albümü” olan ve içinde -belki de- bütün zamanların en karanlık şarkılarından birini bulunduran Vespertine albümündeki “Sun In My Mouth”un sözleri ise, sanatçının en sevdiği şair olan E. E. Cummings’e ait. Anaïs Nin’in Günlükler’i ise, hayranlarının iyi bildiği gibi, onun en sevdiği kitap.

 

Vizyonerin dönüşü

 

 

2011 tarihli Biophilia’dan dört yıl sonra, bu yılın ocak ayında Björk dokuzuncu stüdyo albümü olan Vulnicura’yı çıkardı. Kızının da babası olan Matthew Barney ile 14 yıllık ilişkisinin ardından çıkan albümdeki şarkıların dipnotlarından, ayrılıktan ne kadar önce ya da sonra yazıldıkları öğrenilebiliyor. “Sınırsız duygularımdan korkuyorsun sen/ Sonsuz takıntılarından sıkıldım ben/ Seni çok mu fazla sevdim?/ Adanmışlıktan bu kırıklığım.”

 

Albümden hemen sonra, New York’taki Modern Sanatlar Galerisi’nde (MoMA) vizyoner sanatçının kariyerini kapsayan retrospektif bir sergi açıldı, ki bu daha önce pek az müzisyene nasip olmuştu. Eşzamanlı olarak da Björk’ün her zaman sınırları zorlamış sanatının detaylarına inen, Björk: Archives isimli, altı parçadan oluşan bir “nesne” yayımlandı. Dört kitapçık, bir kitap ve bir de posterden oluşan bu kutunun kitapçıkları Klaus Biesenbach, Alex Ross, Nicola Dibben ve Timothy Morton’un resimlendirilmiş metinlerini içeriyor. Poster Björk’ün albüm ve single’larının kapak tasarımlarını yansıtırken, kitap ise onun yedi “esas” albümü ve bunlarda yaratılan personaları mercek altına alıyor. Şair Sjon’ün şiirsel metinlerine eşlik eden ve elbette ünlü isimler tarafından çekilmiş fotoğraflar ise Björk’ü konserlerde, kliplerde ve yine ünlü isimler tarafından tasarlanmış olan, nefes kesici kostümlerin içinde gösteriyor.

 

“Küçük bir köyde oturup, cuma akşamları hafta içinde yaşadıklarından bahseden şarkılar söyleyerek konser veren İzlandalı kadın olmak gibi romantik bir düşüncem var,” demişti Björk, bundan tam 15 yıl önce. Ancak onun kalabalıktan çok da uzak kalamayacağını biliyoruz. Sıkıldığında botlarıyla şehre iner ve yine sıkıldığında topuklu ayakkabılarla Ada yollarına çıkar.

 


 

* Görsel: Berke Doğanoğlu

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Dosya Yazıları

Günlük yaşantıdaki kurallar çoğu zaman, yazılan eserler için de geçerlidir. Zorla gerçekleşen, kendine biçilen rolden fazlası istenen veya aşırıya kaçan her şey güzelliğini yitirir. Şair Eyyüp Akyüz, son kitabı Eskiden Buralar’da, adeta bu bilginin ışığında şiirlerini uzun tutmadan bitiriyor ve akılda kalan mısraları bize yadigâr kalıyor.

 

-Kimsin?

-Anneannemin torunuyum.

 

Divan Edebiyatı, sahibi meçhul bir kavram. Her halükârda 20. yüzyılın başında ortaya çıktığı konusunda bir tartışma yok. İskoçyalı oryantalist Elias John Wilkinson Gibb’in 1900 yılında yayınlanan Osmanlı Şiiri Tarihi kitabında bu kavrama hiç yer verilmez. Hepsi batılılaşma döneminde düşünülen isim alternatiflerinden biridir “Divan Edebiyatı”.

Arap coğrafyasında üretilen roman, öykü ve şiirler son yıllarda edebiyat gündeminde karşılık buluyor. Avrupa başta olmak üzere Batı’da düzenlenen büyük ve uluslararası kitap fuarlarındaki temsiliyetin güçlenmesi, en yeni eserlerin prestijli birçok ödüle değer görülmesinin bu ilgideki payı büyük elbette. Batı’nın doğuyu gördüğü “egzotik göz”le romantize edilemeyecek bir yükseliş bu.

Yirminci yüzyıl başlarında İngiltere genelinde Müslümanlara yönelik hasmane tavırlar öne çıkarken, İslam’ı seçenlerin sayısında da gözle görülür bir artış söz konusudur. İslam’la müşerref olan bu şahsiyetler, yeri geldiğinde İslam dünyasının savunucuları olarak da önemli faaliyetlerde bulunmuşlardır.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.