Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Babalar, Oğullar Ve Amerikalar


Gayet iyi
Toplam oy: 138
Güray Süngü’nün yeni romanı Az Kalan Gölge’de bir otobiyografinin peşindeyiz. Osman oğlu Osman kendi hikâyesini anlatıyor. Gençliğinden, dünyadan ilk koptuğu anlardan. Anılardan, kalanlardan, gidenlerden, uydurduklarından belki. Belki dünyadan kaçıyor. Kaçtığı yerde yakalanıyor ve ekliyor: “O an fark ettim, ne kadar uzak durursan dur, hayat sana bulaşıyordu.”

Güray Süngü’nün yeni romanı masamda duruyor: Az Kalan Gölge. Kapakta bir yük gemisi. Macera. Yolculuk. Gölge kelimesi güneşi işaret ediyor, engeli çağırıyor. Koyu renkli. İlk sayfayı açar açmaz edebiyatın iki yolu beliriyor. İki çeşit metin. Her şeyi anlatan ya da anlatmadıklarının peşinde koşturan. Parçalı bir roman. Bir otobiyografinin peşindeyiz. Doğru ya da yanlış. Dünyanın dışında kalmış bir Osman, sayfaların yarısını boş bırakırken ekliyor: “İnsan geleceğe hangi anısının kalacağını seçemiyor.”

 

Alışılmış bir eleştiri yazısıyla yakalamak çok zor Osman’ın macerasını. O yüzden en baştan parçalı ve eksikleri kabul ederek. İyi romanların bir özelliği de istediğiniz sayfadan okumaya başlayabilirsiniz. Her yeni denemede yeni bir kitap kazanır okur. Osman oğlu Osman kendi hikayesini anlatıyor. Gençliğinden, dünyadan ilk koptuğu anlardan. Anılardan, kalanlardan, gidenlerden, uydurduklarından belki. Belki dünyadan kaçıyor. Evet kaçıyor. Kaçtığı yerde yakalanıyor ve ekliyor: “O an fark ettim, ne kadar uzak durursan dur, hayat sana bulaşıyordu.”

Kaçmaya çalıştıkça yakalananın romanı
Uzun bir dertleşme. Kendi kendisiyle konuşması. Ne zaman, nasıl ve neden önemsiz. Babasını aşamamış bir Osman. Arada kalmış. Sıkılmış. Kırmış. İçinde bir şeylerin koptuğu, tekrar bağlandığı, böyle sanıp neşelenirken serüvenin tekrarlandığının farkında. Aynı şeylerin, benzer görünen cümlelerin, tekrarların, her defasında başka yollara çıkması. Tek bir kapının her defasında başka odalara açılması. Osman her defasında olup bittikten sonra fark ediyor kırılmaları ve ekliyor: “Genelde öyle olur ya, insanlara kızmayı bıraktım, onlara merhamet etmeye başladım.” Osman uzun bir yolculuğa çıkıyor. Gençlik yıllarında aklına düşen bir fikir: Amerika. Kaçıyor memleketinden. Kaçmak için uğraşıyor. Babasından, evinden, liseden, üniversiteden, askerlikten. Kaçmaya çalıştıkça hepsine yakalanıyor. Gerçekle hayal birbirine karışıyor, Osman’da kesişiyor. Yolu bitirmeye çalışırken yola dönüşüyor. Düşüyor. Kalkıyor. Deniyor. Baştan başlıyor. Ne aradığını bilmiyor. Bulamıyor. Bazen yaklaşıyor. Uzaklaşıyor. Dahil olamıyor. Doğuda da batıda da kendine bir ev bulamıyor. Evini yanında, bir saksıda taşıyor ve ekliyor: “Düşecek bir çukur lazımmış bana.”
Osman’ın düşünceleri, anlayamadığı bir Türkiye tarihiyle çakışıyor. Bir şeyler oluyor sürekli, annesi ağlıyor, babası camiye gidiyor beş vakit. Osman’ın çevresinde ona değmeden dönen, sırtında taşıdığı, bilemediği bir dünya. Kendi içine dönüyor. Dünyayla birlikte ağrıyla hareket ediyor. Bazı kitaplar, romanlar zordur. Üzerine konuşmak için her satıra değinmek gerekir. Dağınıklığın altındaki matematik. Yazarın sırrı, şifresi. Ben onu ararken Osman ekliyor: “Ben iyi bir insan mı, kötü bir insan mı olduğuna karar verememiş bir insan mıyım?” Savruk bir yazı oluyor bu. Oldu. Kitaptan, yazardan bahsetmedim bile belki. Ama böyle bir karakter Osman; dil, bilinç. Hepsini kapsıyor. Hangisinden konuşursak konuşalım diğerlerini de kendine dahil ediyor. Babalar ve oğullar külliyatına yeni bir eser. Yeni bir yolculuk. Çukur. Bir Türkiye haritası. Bir erginleşememe ritüeli. Hepsi, tamamı ve hiçbiri. Osman çok sonraları anlıyor olup biteni. Olup bittikten çok sonra. Bakıyor ve ekliyor: “Beni hiç sevmedin be baba, dedim ama öfkeyle değil. Valla değil. Babam bir şey demedi, ayakkabımın sağ tekini giydirdi.”
Osman, böyle olur mu?
Kitap sayfa sayfa dalgalardan oluşuyor. Koca bir okyanusun, yönünü kaybetmiş bir okyanusun, geçmişle geleceği karıştırmış ve üzerine her gece soğuk su içen bir okyanusun hangi kıyılara vuracağını bilemediği dalgalar. Kitabın dili karakterle birlikte hırçınlaşıyor, yumuşuyor ansızın ve ritim değiştiriyor. Osman’ın anıları. Bir sürü noktadan oluşan bir nokta. Okyanusa bakıyor ve ekliyor: “Ezildim orada öyle dururken ve bakarken. İnsan balinaların o muhteşemliğini seyrederken üzülür mü, incinir mi, ezilir mi, kırılır, bükülür mü, dağılır mı? Osman. Böyle olur mu?”
Bu yazı için Güray Süngü’den af diliyorum. Bu roman için Güray Süngü’ye teşekkür ediyorum. Cesaretiniz varsa Osman’a eşlik edin.

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.