Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Çeviri kuşkusuz büyülü bir serüvendir


İyi
Toplam oy: 152
Fuat Sevimay
Hep Kitap
Çok teknik bir metinle karşılaşacağınızı düşünerek gözünüz korkmasın sakın; Sevimay, çeviribilimin kuramsal tarafının pratiğe nasıl yansıdığını, okur, yazar ve çevirmen olarak deneyimleyip öğrendikleriyle harmanlayarak okura sunuyor.

Roman ve öykülerinin yanı sıra nitelikli çevirileriyle de tanıdığımız Fuat Sevimay, bu kez Hep Kitap’ın “Atölye” serisinden, çeviriye ve çevirmenliğe dair bir kılavuzla karşımızda: Çeviri’Bilirsin!: Edebiyatın Gizli Kahramanlığı Hakkında Notlar.

“Çeviri nedir sorusu karşısında akla gelen ilk yanıt, yabancı dildeki metnin dilimize aktarılması ve kazandırılması şeklindedir. Bu yanıta kimsenin itirazı olmaz. Ne var ki bu tanım, yapılan işi bütünüyle karşılamaz. Çünkü aslında dilimize aktarılan, bir metin olduğu kadar metnin yazarı ve düşünce iklimidir de.” İşte, özellikle edebiyat çevirisi söz konusu olduğunda tartışma burada başlıyor. Sadık çeviri mi, serbest çeviri mi? Her şey çevrilebilir mi, asla çevrilemeyecek metinler var mıdır? Çevirmen gölgede kalmış bir yazar mı, yoksa daha mekanik bir biçimde yalnızca aktaran mı olmalıdır? Çeviri yaparken bazı katmanları feda ederek metnin bütününün ritmini ve lezzetini korumak mı önemlidir, yoksa hiçbir unsurdan vazgeçilmemeli midir? Fuat Sevimay, kitabında bir yandan bu soruların cevabını ararken bir yandan da kendi kişisel deneyimlerini paylaşıyor. Ancak çok teknik bir metinle karşılaşacağınızı düşünerek gözünüz korkmasın sakın; Sevimay, kitabın başında da belirttiği gibi, çeviribilim eğitimine dair bir yapının içinde ele almıyor bu konuları, çeviribilimin kuramsal tarafının pratiğe nasıl yansıdığını, okur, yazar ve çevirmen olarak deneyimleyip öğrendikleriyle harmanlayarak okura sunuyor.

 

 

 

Kaynak İngilizce metinlerin farklı Türkçe çevirilerini cümle cümle, kelime kelime inceleyerek, hem farklı çevirmenlerin kısacık bir paragrafı bile nasıl farklı yorumlayabileceğini gösteriyor hem de bu deneme çevirilerini birbiriyle mukayese ederek hangisinin daha uygun bir çeviri olarak değerlendirebileceğini açıklamaya çalışıyor. Bu denemeler vasıtasıyla yazarı tanımanın ve yazarın dünyasına hâkim olmanın önemine, çevirmenin ancak belirli sınırlar dahilinde (yazarın niyetinin ve metnin elverdiği ölçüde) inisiyatif kullanabileceğine, yazarın yarattığı sahneyi gözünde canlandırmanın önemine, metnin bütünselliğinin korunmasının ve sözdiziminin vazgeçilmezliğine, kaynak ve erek dilin imkanlarını bilmenin çevirmenin işini kolaylaştırdığına, diyaloglarda metnin tınısını korumanın yollarına, farklı metin türleri için farklı çeviri yöntemleri olduğuna değiniyor. Ayrıca çeviri yapmak isteyenler, çeviriye heveslenenler için kimi sözlük, sosyal medya grupları ve çeviri dernekleri tavsiyelerinde bulunup sektöre dair bilgiler de sunuyor.


Edith Grossman, Çeviri Neden Önemlidir? kitabında “çeviri sözleşmesi”nden bahseder; yazar, çevirmen ve okur arasındaki bu sözleşme, Grossman’a göre iyi bir çeviri için elzemdir. Çeviri’Bilirsin’i okurken sık sık aklıma bu çeviri sözleşmesi geldi; Fuat Sevimay’ın kitabının bu sözleşmeyi, somut örnekler üzerinden layıkıyla açıklayan bir kitap olduğunu düşündüm. Yazıyı, hem çevirmenin hem de okurun zevkle okuyacağını ve faydalanacağını düşündüğüm kitabın son cümlesiyle bitirmek yerinde olacak: Dili, edebiyatı ve etimolojiyi seviniz.

 

 

 

 


 

 

 

Görsel: Marie Bellando-Mitjans (Unsplash)

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.