Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

İnsanı, bir okura dönüştüren o ilk kıvılcım


Zayıf
Toplam oy: 281
Damon Young // Çev. Esra Doğu
Maya Kitap
İhtimaller sonsuz olduğu için son okuma diye bir şey mümkün değildir, diye yazıyor Damon Young, elbette onun kitabı için de geçerli bu.

Bir kitapçı rafında veya yazarının onu kilitlediği çekmecede sabırla okurunu bekleyen her kitap bünyesinde farklı okumalara müsait, Babil Kütüphanesi’ni anımsatacak zengin bir olasılıklar ağı barındırır. Vasat bir okur bunu ayırt edemese bile, bilinçli bir okur ya da bir eleştirmen kitabın potansiyelini görmeye daha yatkındır. Öyle ki, deneyimli bir okur, yazarın neden diğerini değil de bu konuyu işlediğine, ele aldığı konuyu neden başka türlü değil de bu türlü ortaya döktüğüne kafa yorabilir. Yani metinden yola çıkarak yazarı analiz edebilir. Veyahut metnin sınırlarını aşmadan, karakterlerin analizini yapmayı yeğleyebilir. Okurun veya eleştirmenin bir kitabı neden başka yerinden değil de orasından tutarak ele aldığı ise üzerinde daha az düşünülen, daha nadir bir soru. Eğer kişi içselleştirdiği şablonlarla ve etrafını sarmış klişelerle yüzleşecek cesarete sahip değilse; neden şu konuyu değil de bu konuyu merak ettiğini düşünmüyor, kendisinden kaçmak isteyen insan için merakın elverişliliğini görmüyorsa; metnin cevherlerini ortaya dökmesini bekleyecek kadar sabırlı değilse; metne üstten bakacak kadar kibirli veya eksiklerini göremeyecek kadar alçakgönüllüyse; okuduklarını idrak edecek zamanı kendisine tanımadan aşırı okumaya, yani analiz aşamasına bir türlü geçemeden bilgi toplama aşamasında sıkışmaya meyilliyse; vardığı sonucun bir duygudan mı, yoksa bir kanıdan mı kaynaklandığını düşünecek vakti yoksa, metnin derinlerine inemeyecektir. Oldukça karmaşık, değil mi? Neyse ki, farkındalığı yüksek bir okura dönüşme yolunda bize rehberlik edecek kitaplar var; Okuma Sanatı ise bunlardan en günceli.



Bir okurun okuma sanatında ustalaşması için merak, sabır, cesaret, gurur, ölçülülük ve adalet gibi bazı “erdemlere” sahip olması gerektiğini belirten ve bu “erdemleri” yukarıda değindiğim katmanları da kapsayacak şekilde irdeleyen Damon Young, Okuma Sanatı’nın içinden akademik bir dilde kaybolmadan, Borges, Lovecraft gibi kültleşmiş yazarların pek dillendirilmeyen olumsuz yönleriyle tanıştıktan ve yerli yerinde bir Dan Brown analizi okuduktan sonra çıkmamıza imkan veriyor. Batman çizgi romanları ile Mrs. Dalloway’i bir araya getiren kendi okuma deneyiminden verdiği örnekler ise, akla Rebecca Solnit’in özelden genele ulaşan üslubunu getiriyor.

 

 

 

Okurun hırslı zihni


Okuma sanatında ustalaşmak bir şeydir, bir okura evrilmek ise başka şey. Young, kişiyi bir okura dönüştüren o ilk kıvılcımı da araştırıyor. Çocuğun kitap aşkının kendi edebi gücünü keşfettiği ölçüde büyüdüğünü öne sürdükten sonra şöyle devam ediyor: “Çoğu durumda olay, filozof Herbert Marcuse’un ‘tatil gerçekliği’ diye tanımladığı şeydir: Sıradanlıktan iltica etmek. Charles Dickens bu durumu gençliğinin ‘başka bir yer ve zaman umudu’ olarak betimlemişti. Ancak Dickens’ın ileri dönemdeki ünü gösteriyor ki gençlikteki bu kitap aşkı, gücün keşfiyle çakışıyor. Çocuk farkındalık kazanıyor. Hem de yalnızca dedektiflerle dolu dünyaların, Galyalıların ve boğaların değil, aynı zamanda kendisinin, yani yaratıcılığı sayesinde bu dünyaları var eden okurun da farkına varıyor. Okumak daha hırslı bir zihinle tanışmak anlamına geliyor.”



“İhtimaller sonsuz olduğu için son okuma diye bir şey mümkün değildir,” diye yazıyor Damon Young, elbette onun kitabı için de, elinizdeki dergi için de geçerli bu.

 

 

 


 

 

 

Görsel: Elif Demir

 

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.