Öyle sanıyorum ki öykülerden kısa filmlere, tüketim toplumunun mensupları ile zombiler arasında bir analoji kuran yorgun benzetmelere rağmen Shen Humması’nın bu sıra dışı semptomları Ling Ma’nın en parlak buluşu. Zira Salgın’ın asıl meselesi Amerikan kültürünün özünü oluşturduğu halde, ayakta kalmak için yabancı kaynaklara ve göçmenlerin işgücüne ihtiyaç duyan, bir bakıma onların omuzları üzerinde yükselen küresel imparatorluğunun, bir çeşit ikiyüzlülükle yabancılara karşı takındığı ötekileştirici tavır. Romanının otobiyografik izler taşıyan Çin asıllı ana kahramanı Candance Chen’in kendi geçmişi, salgın öncesi/sonrası New York ve sözüm ona Amerika’nın “asıl” sahipleriyle kurduğu ilişkiler dikkate alındığında özünde anlatılanın küresel kapitalizmin “üvey” evlatlarından birinin hayatta kalma hikâyesi olduğunu düşünmemek elde değil. Bir yandan da mevcut pandemi koşullarının bizleri asıl zorlayanın tehlikeli bir virüsten öte kapitalist bir istifçiliğe ve onun acımasız tedarik zincirine çaresizce bel bağlayışımız olduğunu göstermesinin, Ma’nın uç noktalarda kurguladığı anlatısının ne derece isabetli olduğunu gözler önüne serdiği söylenebilir. Tıpkı günümüzde çoğu insanın virüs ile “geçim” arasında sıkışması gibi, dolgun bir ikramiye vaadinin ikna ettiği Chen de yaşadığı şehri kasıp kavuran yıkıma karşı garip bir hissizlikle çalışmaya, ucuza İncil basmanın yollarını aradığı iş yerindeki rutinini uygulamaya devam ederek hummalı insanlarla aynılaşıyor. Dahası kendi mazisini ancak kapitalist referanslarla hatırlayabildiğini fark etmesiyle, sadece saplanıp kaldıkları rutinleri hatırlayan hastalarla nasıl benzeştiğini kendisine itiraf etmekten de geri kalmıyor. Belki de Ling Ma, çevresindeki dünya bir kıyametin pençesinde kıvranırken Chen’in maruz kaldığı kuşatılmışlık hissinin hiç değişmediğini gösterirken kapitalizmin tüm kaynaşma illüzyonuna rağmen bireyi kendi içinde bir yerlere mahkum edişini anlatmak istiyor.

Bu tanıdık yabancılaşma ve hissizlik, Chen New York’tan ayrılıp güç delisi, tipik bir orta sınıf Amerikalı olan Bob’ın önderlik ettiği kültvari topluluğa katılmasıyla da değişmiyor. Kuşkusuz kocaman silahı, şiddete duyduğu güçlü tutkusu, kendi doğrularını başkalarına dayatması ve “özel” oluşuna inanmasıyla Amerika’nın vücut bulmuş hali olarak tanımlanabilecek Bob, Ma’nın kurgusundaki önemli ağırlık merkezlerinden bir diğeri. Bob bir yandan romanı didaktik bir yavanlıktan kurtaran ironiye kapı aralarken diğer yandan o güçlü ikiyüzlülüğü açıkça resmetme işlevini gerçekleştiriyor. Öyle ki soğukkanlılıkla katlettiği hummalıları “döngüden kurtardığını” söylemesiyle geride bıraktığımız yıllarda bir takım yetkililerin savaş ve yıkımın milyonlarca insanı ölüme ve insanlık dışı koşullara mahkum edişini “demokrasi götürmek” olarak tanımlaması arasında rahatsız edici benzerlikler bulunabilir. Bu noktada perspektif ve kurgulanmış imajın ne kadar yanıltıcı olduğunun da altını çizmek gerek. Hem yeni hem de konvansiyonel medya unsurları ile gerçeğin dizayn edildiği çağımızla örtüşür şekilde Bob, rolü ve tanımı kolayca değişebilecek bir karakter. Zira hikâyeye nereden baktığınıza ve hangi atmosferi yaşadığınıza göre bir kurtarıcı ya da kötü adama dönüşebilir.

Kuşkusuz Salgın’ın bu derece ses getirmesinde tüm insanlığın sarsıcı bir deneyimi yaşamasının ve elbette bu deneyimi okuyacağımız hatta sadece sahip olacağımız bir kitapla kolayca anlamlandırmaya yönelik kapitalist reflekslerimizin büyük etkisi var. Romanını bu türden bir eleştiri üzerine inşa etmişken Ling Ma, kitabının başarısını sorguluyor mu bilinmez. Ancak geçmiş tecrübelerimizden küresel salgınların kayıplardan öte bilimsel, siyasi ve sosyolojik etkilerinin olduğunu ve temel bazı dönüşümleri tetiklediğini biliyoruz. Sanat ise insanın bu dönüşümleri anlama çabasının bir parçası olarak salgınları odağına alan eserler üretmekten geri durmaz. Her ne kadar koronavirus salgınından çok önce kaleme alınmış olsa da Salgın, son bir yılda tecrübe ettiklerimize farklı bir pencereden bakmanıza yardım edebilecek bir eser.