Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Toplama Kampı Falan Yok!


Gayet iyi
Toplam oy: 103
Amerika’ya Tuzak kitabında Philip Roth, kötülükle yüzleşememe, ona inanamama nosyonu üzerine kuruyor romanını. Kötülükle yüzleşemeyen karakterlerden birinin verdiği tepki, gördüklerine rağmen yaşanmış olana inanmayan, inanamayan insanların verdiği tepkiye ne çok benziyor: “Ne toplama kampı ya? Toplama kampı falan yok! Her kelimesi yalan, saçmalık!”

“Hakikatin yalan, yalanın da hakikat gibi göründüğü bir dönemeçteyiz şimdi.” 

-Theodor Adorno

 

2004 yılında yayınlanan Amerika’ya Tuzak, 1940 başkanlık seçimlerini Franklin D. Roosevelt yerine Charles Lindbergh adlı bir uçak pilotunun kazanmasını konu alıyor. Kurmaca bir karakter değil Lindbergh; Hitler’e “büyük adam” diyen Nazi sempatizanı bir kahraman. Ailesiyle yaşamını sürdürdüğü evde çocuğu kaçırılıp öldürülen Lindbergh, dönem Amerika’sına damga vurmuş ve bu kaçırılma kendisine büyük sempati duyulmasına yol açmış. İşte Roth buradan yola çıkıyor; çocuğu öldürülen ve herkesin acıdığı Nazi sempatizanı bu pilot, ABD başkanlık seçimlerine girseydi ve Franklin D. Roosevelt yerine Charles Lindbergh seçilseydi, ABD’yi nasıl bir gelecek beklerdi?

 

 

Amerika’ya Tuzak alternatif bir tarih yazımı. Roth, kitabında kötülüğü bir savaş sonrası yıkımı anlatır gibi anlatmıyor. Günbegün ilerleyen, toplumun her kesimine sirayet eden bir ırkçılık virüsünden söz ediyor. Bir toplumun içine sızan ve her an ortaya çıkmak için teyakkuzda bekleyen bir kötülük nosyonundan söz ediyor aslında; yönlendirilmeye hazır kitleler, “kötü” bir başkan tarafından inanması imkânsız bir nihai sona doğru yönlendirilir. Karşı karşıya kalınan kötülük o kadar aşırıdır ki inanılması mümkün değildir. Burada Arendt’e dönmeli; soykırıma dair karşı karşıya kaldıkları kötülüğü Günter Gaus’a şu sözlerle aktarır: “Nihai olan 1933 yılı değildi. En azından benim için. Nihai olan Auschwitz’i duyduğumuz tarihti. 1943. Kocam ve ben Nazilerin her şeyi yapabileceğini düşünüyorduk ama inanmadık. (...) Eşim bu kadar aptal olma, her şeye inanıyorsun dedi. Altı ay sonraysa hepimiz inandık. Kanıtımız vardı. İşte gerçek şok buydu.”
Her şeyin yanında, cenazelere yapılan muameleyi kastediyordu Arendt. Bir insan için bu denli kötülükle yüzleşebilmenin ne kadar zor olduğundan söz ediyordu. Roth, tam da bu kötülükle yüzleşememe, ona inanamama nosyonu üzerine kuruyor romanını. Kötülükle yüzleşemeyen karakterlerden birinin verdiği tepki, gördüklerine rağmen yaşanmış olana inanmayan, inanamayan insanların verdiği tepkiye ne çok benziyor: “Ne toplama kampı ya? Toplama kampı falan yok! Her kelimesi yalan, saçmalık!”
Kötülüğe giden yol
Roth, kitabında sadece Nazilerin kötülüklerine değinmiyor. Kendi cemaatine de şedit eleştiriler yöneltiyor. Haham Bengelsdorf karakteri, Nazi ABD başkanını destekleyen figürlerden. Kendi insanının yok oluşuna giden yola taşları döşeyen bir haham karakteri kulağa tuhaf geliyor olabilir. Roth, burada Nazilerin soykırımıyla bir alegori kuruyor olmalı. Kötülüğün Sıradanlığı kitabında, Yahudi liderlere değinen Arendt’i hatırlamakta fayda var: “Yahudiler yönetim ve güvenlikle ilgili işlere yardım etmeseydi (...) -Berlin’de toplama noktalarına gitmeyen Yahudileri yakalama görevini sadece Yahudilerden oluşan bir polis gücü yerine getirdi- ya tam bir kaos yaşanırdı ya da Almanların ihtiyaç duyduğu işgücü tükenirdi. (...) Bir Yahudi’nin gözünde, Yahudi liderlerin kendi insanlarının imhasında oynadıkları rol, bu baştan sona karanlık hikâyenin şüphesiz en karanlık bölümüdür.”
Philip Roth, her halükârda kötülüğe giden yolun iyi niyet taşlarıyla döşeli olduğunu anlatıyor Amerika’ya Tuzak kitabında. Amerika’ya Tuzak, yılın en iyi kitaplarından; bunda çevirmen Merve Sevtap Ilgın’ın hakkını da teslim etmek gerek.

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.