Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Dosya


Dosya

Birlikte dudak dikenler, nadja ile yürüyenler



Gayet iyi
Toplam oy: 184
Çağdaş roman kelimelerle anlatılamayanları nasıl anlatabilir? Oliver Sacks’ın kendini Doğal Tarih Müzesi’ne kilitlediği gece... Jim Jarmusch’un yeni filmi...

 

 

The New York Review of Books’un 6 Haziran tarihli sayısında sürmanşetten duyurduğu, “Gerçek, Güzellik ve Oliver Sacks” başlıklı yazısında Simon Callow, Sacks’ın (1933-2015) bu dergideki yazılarından oluşan bir toplam olan Everything in Its Place: First Loves and Last Tales kitabını inceliyor. “İlk Aşklar”, “Klinik Masallar” ve “Yaşam Devam Ediyor” olmak üzere üç bölüme ayrılan kitap, Su Kuşları başlıklı, yazarın hayatı için bir yüzme kutlaması olan metinle açılıyormuş: “Yüzmek bana bir tür neşe, bazen de bir tür kendinden geçme haline gelecek kadar aşırı bir iyilik, iyi oluş hissi veriyor. Zihin özgür bir şekilde yüzebilir, trans hali gibi bir durumda, büyüleyebilir. Daha önce hiç bu kadar güçlü ve sağlıklı şekilde kendinden geçiren bir şey bilmiyordum ve yüzemediğim zaman huysuzlaşacak kadar yüzme bağımlı Çağdaş sıydım artık.” Dergide 1997 yılında yayımlanan bu yazının, tüm kitap boyunca nazikçe çaldığı duyulacak olan bir nota gibi tınladığını belirten Callow, Oliver Sacks’ın (ne mutlu ki yazarın Tungsten Dayı, Renkkörleri Adası, Benim Periyodik Tablom vd. eserleri dilimizde mevcut) kendini Güney Kensington’daki Doğal Tarih Müzesi’ndeki Omurgasız Fosiller Galerisi’ne kilitlediği geceden şu cümleleri alıntılıyor: “O gece etrafta sinsice dolandıkça, tanıdık hayvanlar korkutucu, tekinsiz hale gelmeye başladılar; yüzleri aniden karanlığın içinden belirdi veya el fenerinin çevresinde hayaletler gibi gezindiler. Işıksız müze, bir hezeyan yeriydi ve sabah olunca da tamamen pişman olmadım.” Callow ayrıca Sacks’ın gerçeklerden ziyade kurgu yazmayı tercih ederek de, diğer büyük doktor-yazarlardan Anton Çehov, Mikhail Bulgakov, W. Somerset Maugham, William Carlos Williams’ın izlerini takip etmiş olabileceğinden söz ediyor.

Aynı sayıda Oxford’da İngiliz Edebiyatı doçenti olan Merve Emre’nin Hırvat yazar Daša Drndic’in (1946-2018) Belladonna ve EEG isimli eserleri üzerine “Parçalanmış, Taşınmış, Yeniden Düzenlenmiş” başlıklı yazısına bakalım şimdi de. “Çağdaş roman, kelimelerle anlatılamayanları nasıl anlatabilir?” sorusuyla açılan yazıda Emre, Belladonna’yı –devamı olan, konuşmamaya dair üç kısa bölümle açılan EEG ile birlikte- belki de şimdiye kadar 21. yüzyılın en hırslı, ihtiraslı romanı olarak niteler. Bu romanlar tarihsizdir ve kesin bir yer belirtmezler; tanımlanamayan bir ülkede yasadışı göçmenler için yapılan bir kampta, daha ne kadar süre orada tutulacaklarını bilmeden, birlikte dudaklarını diken ve zeminde dolaşan altmış hapsedilen insan vardır.
Başka bir yerde, kırmızı kimonolu bir kadın kendini açık bir pencereden atar. Bir akıl hastanesinde, onlara isimleriyle hitap etmeyi reddeden personele karşı koymak için otuz dokuz kişi birlikte dudaklarını dikerler… Drndic’in cümleleriyle: “Daha da büyük bir sessizlik hüküm sürdü, artık yıkık binanın tavanlarından ve duvarlarından buhar gibi, duman gibi süzülen ve bulutların arasından gökyüzüne doğru tırmanan çok büyük bir sessizlik. Bu aynı sessizlik, bu kaçınılmaz insan dilsizliği, görünüşe göre deliceydi.”

“İşte gerçek zombiler... Bizleriz.”

17 yaşında, genç asi Jim Jarmusch basar New York’a gider (1970 yılıdır): Columbia Üniversitesi, Edebiyat bölümü yeni durağıdır. New York Ekolü’nden iki şair olan Kenneth Koch ve David Shapiro’dan dersler alır: “Çağın Beat şairleri, daha komik, daha az karanlıktı. Onlar bugün bile benim rehberimdir.” Jim Jarmusch’un takıldığı bir kulüp olan CBGB’de, punk rock hareketi ortaya çıkar. Orada Talking Heads, Patti Smith, Andy Warhol ile tanışır, Del-Byzanteens adlı bir grup kurar, Columbia Üniversitesi, üçüncü yılında Jarmusch’a Paris kolları olan Reid Hall’da çalışmalarına devam etme fırsatı verir: “İnanılmaz bir dönemdi. Elimin altında romanı Nadja (Jaguar Kitap, Nisan 2019) ile André Breton’un izinden bütün gece sokaklarda yürüyordum...” “İşte gerçek zombiler... Bizleriz” demeye getiriyor lafı Jarmusch, bu yıl Cannes Film Festivali’ni açan yeni filmi vesilesiyle (Le Monde, 15 Mayıs). Gerçeküstücülüğün kurucu metni olarak addedilen Nadja, Paris sokaklarında geçen müthiş bir varoluş oyunu.
İkinci Dış Hatlar’dan aktaracaklarım şimdilik bu kadar. Ağustos ayında daha ziyade Almanya’dan edebiyat haberleriyle görüşmek üzere.

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Dosya Yazıları

Günlük yaşantıdaki kurallar çoğu zaman, yazılan eserler için de geçerlidir. Zorla gerçekleşen, kendine biçilen rolden fazlası istenen veya aşırıya kaçan her şey güzelliğini yitirir. Şair Eyyüp Akyüz, son kitabı Eskiden Buralar’da, adeta bu bilginin ışığında şiirlerini uzun tutmadan bitiriyor ve akılda kalan mısraları bize yadigâr kalıyor.

 

-Kimsin?

-Anneannemin torunuyum.

 

Divan Edebiyatı, sahibi meçhul bir kavram. Her halükârda 20. yüzyılın başında ortaya çıktığı konusunda bir tartışma yok. İskoçyalı oryantalist Elias John Wilkinson Gibb’in 1900 yılında yayınlanan Osmanlı Şiiri Tarihi kitabında bu kavrama hiç yer verilmez. Hepsi batılılaşma döneminde düşünülen isim alternatiflerinden biridir “Divan Edebiyatı”.

Arap coğrafyasında üretilen roman, öykü ve şiirler son yıllarda edebiyat gündeminde karşılık buluyor. Avrupa başta olmak üzere Batı’da düzenlenen büyük ve uluslararası kitap fuarlarındaki temsiliyetin güçlenmesi, en yeni eserlerin prestijli birçok ödüle değer görülmesinin bu ilgideki payı büyük elbette. Batı’nın doğuyu gördüğü “egzotik göz”le romantize edilemeyecek bir yükseliş bu.

Yirminci yüzyıl başlarında İngiltere genelinde Müslümanlara yönelik hasmane tavırlar öne çıkarken, İslam’ı seçenlerin sayısında da gözle görülür bir artış söz konusudur. İslam’la müşerref olan bu şahsiyetler, yeri geldiğinde İslam dünyasının savunucuları olarak da önemli faaliyetlerde bulunmuşlardır.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.