Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Dosya


Dosya

Kendi Sonunu Yazan Kahraman



Vasat
Toplam oy: 199
Henüz ilk sayfalarından nihai sonunu öğrendiğiniz bir romanla baş başasınız. Hikâye aslında sondan başlıyor da diyebiliriz. Fakat bu heyecanı veya şaşkınlığı hiç azaltmıyor. Muriel Spark sürücü koltuğuna Lise’i oturtarak, bizi kasvetli bir yolculuğa şahit tutuyor.

“Ölüm fazla kesindir; bütün sebepler onun tarafında bulunur.” E. M. Cioran

 

Olan bitenin değişeceğine, geleceğin farklılaşabileceğine dair olan inanç mekândan ve ortamdan uzaklaşma ile de sağlanamıyorsa geriye bazıları için tek seçenek kalır. Tutunamayan insanın kendi kozasından çıkma durumu kimisi için zihnini sarmalayan geleneği, dikteleri, rolleri tamamen arkasında bırakıp yeniden var olma mücadelesidir. Nereye gideceğini biliyorsan dizginleri ele alarak yeniden başlamak mümkündür ya da tam tersi hiç başlamadan bir son yaratmak da ihtimallerden biridir.

 

İskoç yazar Muriel Spark’ı yine Siren Yayınları tarafından yayımlanan Bayan Jean Brodienin Baharı ile tanıdım. Bayan Brodie, Sürücü Koltuğu’nun kahramanı Lise kadar tuhaf olmasa da sıradan bir kadın sayılmazdı. Spark bu iki romanında kadın dili ile “farklı” kadınların hikâyelerini anlatıyor.

 

Henüz ilk sayfalarından nihai sonunu öğrendiğiniz bir romanla baş başasınız. (Aslında kısa roman veya uzun öykü demek daha doğru olacaktır) Bir kadın tek taraflı bir biletle, bagajsız seyahate çıkıyor. Buradan sonrasında adeta hayatının direksiyonuna geçiyor. Nereye süreceği kendi elinde. Yol nereye gidiyor, nasıl bitecek planlamış. -Tanrı anlatıcı bize de söylüyor bu sonu- Hikâye aslında sondan başlıyor da diyebiliriz. Fakat bu heyecanı veya şaşkınlığı hiç azaltmıyor. Muriel Spark sürücü koltuğuna Lise’i oturtarak, bizi bu kasvetli yolculuğa şahit tutuyor.

 

LISE’İ NE DELİRTTİ?

 

Başından itibaren trajediye doğru giden hikâyede aslında bir şeylerin değişebileceği, sonun farklı bir yere evrilebileceği umudu okuyucuyu bırakmıyor. Fakat kahramanımız çok kararlı, bu yolda karşısına neyin/kimin çıkacağını biliyor. Kararlılıkla kendi katilini arıyor. Lise seyahate çıkarken, adeta bir karnavala gidercesine renkli ve uyumsuz kıyafetler giyiyor. Kahramanımız kime dokunur ya da bir ses ederse unutulmasını imkânsız kılıyor. Histerik kahkahalar atıyor, ağlıyor. Son günlerinde ölümünün ardından varlığına tanık olmuşların zihninde şok edici imgeler bırakıyor.

 

Karşısına çıkan erkeklere “Git, benim tipim değilsin” diyor, ta ki katilini bulana dek. “Öldür beni,” diyor Lise ve bunu dört dilde yineliyor. Lise’in tuhaf bir kadın olduğunu söylemiştim sanırım.

 

Hikâyenin sonunu ister cinayet ister intihar olarak okuyun fakat şu bir gerçek ki bu sonu yazan, hayattan çekilmeyi tercih eden; Lise. Roman boyunca dönüp dolaşıp aklımı tek bir soru meşgul etti: “Neden?” Lise bir beyaz yakalı, senelerdir aynı firmada çalışmakta, yalnız bir hayat sürmüş, dairesi minimal, derli toplu. Tatile dahi çıkmayalı uzun zaman olmuş. Hayat bu kadar standart, tekdüze devam ederken bir kadın yolunu neden deliliğe, meczupluğa kırar veya bu bir tercih midir? Lise’inki bir delilik mi yoksa bile isteye kaidelere ve yaşamaya bir başkaldırı mı? Lise bir kadın olarak var olabilmek adına hangi yollardan geçti, nerelerde tökezledi, hangi savaşları verdi ve onu uçurumdan aşağı iten ne oldu? Spark; nedeni ve sonucu anlatan bir kurgu oluşturmamış fakat okuyucuya yol boyunca güçlü ipuçları bırakmış. Artık okuru Lise’in verdiği aşırı ve tutarsız tepkiler, müdanasız ve korkusuz duruşu, cinselliğe bakışı, katilini bir erkek seçmesinin nedeni üzerine derin ve sarsıcı bir düşünme süreci bekliyor.

 

Spark’ın çarpıcı zaman geçişleri ve gelecekten gelen uyarılarla zenginleştirdiği anlatımı fazlasıyla merak uyandırıyor. Zaten bu kasvetli trajedinin sonunu hepimiz biliyoruz. Peki, yolun bundan sonrasında delilik ne kadarını işgal ediyor?

 

 

SÜRÜCÜ KOLTUĞU
Muriel Spark

ÇEV: Nihal Yeğinobalı
SİREN YAYINLARI 2018

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Dosya Yazıları

Günlük yaşantıdaki kurallar çoğu zaman, yazılan eserler için de geçerlidir. Zorla gerçekleşen, kendine biçilen rolden fazlası istenen veya aşırıya kaçan her şey güzelliğini yitirir. Şair Eyyüp Akyüz, son kitabı Eskiden Buralar’da, adeta bu bilginin ışığında şiirlerini uzun tutmadan bitiriyor ve akılda kalan mısraları bize yadigâr kalıyor.

 

-Kimsin?

-Anneannemin torunuyum.

 

Divan Edebiyatı, sahibi meçhul bir kavram. Her halükârda 20. yüzyılın başında ortaya çıktığı konusunda bir tartışma yok. İskoçyalı oryantalist Elias John Wilkinson Gibb’in 1900 yılında yayınlanan Osmanlı Şiiri Tarihi kitabında bu kavrama hiç yer verilmez. Hepsi batılılaşma döneminde düşünülen isim alternatiflerinden biridir “Divan Edebiyatı”.

Arap coğrafyasında üretilen roman, öykü ve şiirler son yıllarda edebiyat gündeminde karşılık buluyor. Avrupa başta olmak üzere Batı’da düzenlenen büyük ve uluslararası kitap fuarlarındaki temsiliyetin güçlenmesi, en yeni eserlerin prestijli birçok ödüle değer görülmesinin bu ilgideki payı büyük elbette. Batı’nın doğuyu gördüğü “egzotik göz”le romantize edilemeyecek bir yükseliş bu.

Yirminci yüzyıl başlarında İngiltere genelinde Müslümanlara yönelik hasmane tavırlar öne çıkarken, İslam’ı seçenlerin sayısında da gözle görülür bir artış söz konusudur. İslam’la müşerref olan bu şahsiyetler, yeri geldiğinde İslam dünyasının savunucuları olarak da önemli faaliyetlerde bulunmuşlardır.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.