Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Dede Korkut Masalları


İyi
Toplam oy: 1021
Enver Gökçe
Kavis Kitap

Modern roman Tanzimat’la başladı Türkiye’de. Robert Finn, Türk Romanı adlı çalışmasında Tanzimat romanının sancılarını, emekleme aşamasını tüm açıklığıyla anlatır. Edebiyat bilimi açısından önemsenemeyecek çalışmalardır bunlar ama dönemin toplumsal yapısını başarıyla aktarırlar. İnsanımızın portresini çizer, tüm siyasal gerilimleri aktarır, günlük yaşamın ayrıntılarını verirler.

 

 

Yine romancılığımız da, öykücülüğümüz de kısa zamanda büyük aşama kaydetmiştir. Sözgelimi Halit Ziya gibi bir romancı, Ömer Seyfettin gibi bir öykücü çıkabilmiştir çok geçmeden. Bu yazarlar edebiyatımız için çok önemli bir aşamayı işaret ederler. Bu önemli başarının, ilerlemenin arkasında, bizim kadim anlatı geleneğimiz yatar; roman yoktur ama destansı halk hikâyeleri vardır, öykü yoktur ama koskoca bir masal geleneği vardır. Şiirimizi de, öykümüzü de, romanımızı da bu devasa sözlü edebiyat geleneğine borçlu olduğumuz açıktır.

 

Sözgelimi bir Dede Korkut büyük bir hazinedir. Bunu, bu olağanüstü öykü dünyasının bir yeni baskısı nedeniyle düşündüm. Kavis, bir yeni Dede Korkut kitabı yayınladı; Enver Gökçe’nin kaleminden Dede Korkut Masalları… Kitabı okuyunca nasıl ferahladığımı anlatamam. Enis Batur’un bir yerde söylediği bir söz vardır hani, sözcük sözcük anımsayamam, ama yorulduğunda, kirlendiğinde Karacaoğlan’ı yeniden okuyarak arındığını söylüyordu orada Batur. Enver Gökçe’nin kaleminden çıkmış Dede Korkut’u okuyunca bu duyguyu yaşadım, insan kendi dilinin bunca güzel kullanıldığı bir metni okuyunca kendini nasıl iyi hissediyor. Sözcükler şakıyor, kokuyor adeta:

 

 

Uyku almış gözlerini aç oğul / Tatlı canın seyranda mı koç oğul / Öz gövdende canın var mı, de bana / Akmaz olsun akar suyun Kazılık / Taşa dönsün al geyiğin, sığının / Kaçar iken kaçmaz olsun / Kara otun bitmez olsun Kazılık / Hey dağ, yüce dağ, gölgelice dağ / Oğul oğul aslandan mı / Oğul oğul kaplandan mı / Nerden geldi ne bileyim / Bana gelsin sana gelen kadalar / Ne bileyim vay kurban / Ağız-dilden bir haber ver / Öz gövdende canın var mı?

 

 

Enver Gökçe, Dede Korkut Masalları’nı 1968’de yayınlamış, Aydın Tataroğlu takma adıyla, kitabı o günlerin meşhur Keloğlan Yayınevi basmış. 

 

 

Enver Gökçe, yaşamı boyunca çile çekmiş, parasız kalmış, bitmek bilmez soruşturmalardan, korkunç işkencelerden geçmiş/geçirilmiş bir aydınımız. 1940 kuşağının devrimci şairlerinden, Türkiye’de özellikle 12 Eylül’den hemen sonra adı bir efsane gibi anılır, şiirlerinden yapılmış şarkılar gizli saklı çoğaltılıp dinlenirdi. Dede Korkut’u Aydın Tataroğlu adıyla yayınlaması anlaşılır. 

 

 

Fakat kitabın bugüne kadar gün yüzüne çıkarılmamış olması anlaşılır gibi değildir. Öyle ki, kitap –Keloğlan Yayınevi’nin çevresinde önemli aydınlar bulunurdu, yani bu kitaplar o dönemde haberdar olunmayacak türden değildi- 68’den bugüne bir kez daha yayınlanmadığı gibi Dede Korkut’la ilgili kaynaklarda da anılmamış. Oysa günümüzün diline aktarılan Dede Korkut’lar içinde en başarılılarından, en güzellerinden biri (aklıma Erdal Öz ve Adnan Binyazar’ın kaleminden çıkmış Dede Korkut’lar geliyor; iki başarılı örnek) bana kalırsa.

 

Kavis’in gün yüzüne çıkarıp yeniden bastığı Dede Korkut Masalları’nın önsözünü değerli edebiyatçımız Öner Ciravoğlu yazmış. Gökçe’nin, metin için Türkmenistan varyantını temel aldığını belirttikten sonra şunları söylüyor Ciravoğlu: “Peki nedir bu susuş kumkuması? Bunun yanıtını Enver Gökçe’nin toplumsal olaylara karşı saygın duruşunda aramak gerekir diye düşünüyorum. O çileli yaşamında kendi şiir dünyasını, uğrunda acılara katlandığı halkının yüreğinde filizlenen türkülerine, geleneklerine, anlatılarına yaslanarak kurmuştur. Bu şiir dünyasının bir yan verimi olan bu derlemede de Dede Korkut Masalları’ndan günümüze taşınan insanlık ülküsü vurgulanmıştır. Enver Gökçe’ye yakışanı da elbette budur.”

 

 

Ciravoğlu’nun dediği gibi, Dede Korkut Masalları, Gökçe’nin yararlandığı halk kaynaklarını da gösteriyor, böylece bu önemli şairimizi biraz daha yakından tanıma olanağı bulmuş oluyoruz. Gökçe’yi “Böğürtlen Köklerinden Yarpuzlardan” şiiriyle analım, hem ona, hem koca Dede Korkut’a selam olsun:

 

 

Böğürtlen / Köklerinden / Yayla / Çiçeklerinden / Ve de / Yarpuzlardan / Pırıl / Pırıl / Cam / Gibi / Serin / Sulardan / Doğar / Çemişgezek / Suyu / İçinde / Gezer / Üçbuçuk / Dört / Kiloluğu / Alabalığın / Alabalık / Kılçıksız / Lop / Bir / Ettir / Ve / Tadına / Doyum / Olmaz / Ve / Serin / Suyu / Sever / Gazel / Dökümü / Başladı / Tümcek / Yaylıma / Çıktılar / Kızartılı / Pullarıyla / Ve / Yalarlar / Taşları /Yosunları.

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.