Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Mükemmel anne tipi


Vasat
Toplam oy: 229
Aimee Molloy // Çev. Begüm Kovulmaz
Hep Kitap
Mükemmel Anne, etrafı ona bıkkınlık veren “tiplerle” çevrilmiş annelere yeni bir şey sunmuyor.

Çok satma kaygısı taşıyan romanların bazı ortak özellikleri var; bunlardan ilki, en basmakalıp haliyle söylersek, okurunun keyifli zaman geçirmesine imkan tanıması. Keyif öznel bir kavram olduğundan, burada biraz duralım. Edebiyat seven okurun kendisini şaşırtan, duygu ve düşünce kalıplarını sınayan, hatta sarsan, ona hayatın karmaşıklığını ve insanlar hakkında kesin yargılara varmanın imkansızlığını hatırlatan romanlardan keyif aldığını rahatlıkla söyleyebileceğimiz gibi, bu türden zorlayıcı bir zevke sahip okurun sayıca azlığını da hemen itiraf edebiliriz. Dolayısıyla çok satma kaygısı taşıyan romanların böylesi bir keyfe nadiren olanak tanıyacağı ve geniş kitleleri buluşturacak, başka bir yolda yürüyeceği açık. Başa dönersek, diyebiliriz ki, çok satma kaygısı taşıyan romanlar, okurun hayat ve insanlar hakkındaki yargılarını sınamak, ona insanın yüzeysellik eğilimini hatırlatmak yerine, onu olay örgüsünün heyecanına çekerek zihnini okurun kendi hayatından bir süre ve çok değil, yalnızca bir miktar uzaklaştırır. (Çünkü okuru fazla uzaklaştırırsa bu defa onu farklı dinamikler üzerinde dönen bu yabancı dünyaya alışma zahmetiyle yorabilir.) Bu ölçülü uzaklık okuru dinlendirirken, heyecanlı olay örgüsü onu romanın sonunu tahmin edebileceği ve -eğer başarılı bir kurgu söz konusuysa- onu şaşırtacak bir oyuna çeker. Bu da bizi başka bir soruya götürüyor: Okur kendisini olay örgüsünün heyecanına nasıl olur da bırakır?


Bana sorarsanız, işin püf noktası, romanın okurun dikkatini dağıtacak diğer unsurlardan temizlenmesi. Kitap karakterlere değil tiplere yer veriyorsa, söz gelimi doktorlar doktorların, taksi şoförleri taksi şoförlerinin tipik özelliklerini taşıyor, bu insanlar biricik olamıyorsa, okur durup biraz düşünmek yerine kendisini olay örgüsüne bırakabilir. Yani çok satan romanların kişileri, okurun yargılarını paylaşır. Eğer yayımlandığı hafta New York Times çok satanlar listesine giren Mükemmel Anne adlı romandaki gibi, karşımıza çeşitli “tiplerde” anne çıkıyorsa mesela, bu daha geniş bir yelpazede anne “modelinin” ana akım haline gelmesindendir; romanın dile getirilememiş ya da bastırılmış olanı ortaya koyma, her annenin biricikliğini vurgulama iddiasından değil…

 

 

“Öncelikle, Francie. Grubumuza bir maskot seçecek olsak, tüylü bir kostüm giyip tezahürat yapacağından emin olarak onu seçerdik. Herkes onu sevsin isteyen Francie hata yapmamak için çok çalışırdı, umut doluydu ve karbonhidratlı yiyeceklere düşkündü. Sonra Colette vardı. Bütün kadınların gözdesi olan Colette güvenilir bir arkadaştı. Şampuan reklamlarına layık kestane saçlarıyla hiçbir konuda zorlanmayan Colorado’lu Colette, evde ilaçsız doğum yapmıştı - üzerine pudraşeker serpilmiş, kusursuz kadındı. Son olarak da Nell: İngiliz, havalı, kitaplardan ve uzman tavsiyelerinden uzak duran biri. İçgüdülerinize güvenin diyen. Ay teşekkür ederim, almayayım’cı.”


Edebiyata düşkün okuru bu romana çekebilecek olan ise, aynı ayda doğum yapan annelerden oluşmuş bir grubun, bebeklerden birinin ortadan kaybolmasıyla medyanın ilgi odağı haline gelmesini içeren olay örgüsü değil şüphesiz; bu örgüdeki sürprizin yaslandığı ve her okurda bulunan bir refleksi fark etme imkanı… Üçüncü tekil anlatıcının bakış açısıyla yazılmış bir bölümde ele alınan karakterlerden birinin diğerlerinden daha fazla öne çıktığını düşünün. Birinci tekil kişi ağzıyla yazılmış sıradaki bölümün anlatıcısı, önceki bölümde öne çıkmış bu karakter olmak zorunda mıdır? Refleksif biçimde öyle olduğunu varsayıyoruz oysa. Birbirini takip eden olaylar arasında bir nedensellik ilişkisi bulunduğunu varsaydığımız gibi tıpkı.


Mükemmel Anne, türünün amacına ulaşmış, yani çok satmış, “başarılı” örneklerinden biri; deniz kenarında tatil yaparken biraz tembellik etmek isteyen edebiyat severlerin ilgisini de çekebilir belki. Fakat altını çizmek gerekir ki, bu roman etrafı ona bıkkınlık veren “tiplerle” çevrilmiş annelere yeni bir şey sunmuyor.

 

 

 


 

 

Görsel: Matt Hoffman (Unsplash)

 

 


 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.