Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Haber

Haber

Edebiyat klasiklerinin bir matematiği varmış


Zayıf
Toplam oy: 863

Polonya Nükleer Fizik Enstitüsü’nden bir grup bilim insanı, edebi eserlerdeki cümlelerin arasına gizlenmiş karmaşık ama en küçük parçada bile yinelenen geometrik şablonlar bulunduğunu öne sürdü. Buna göre, James Joyce’un Finneganın Vahı romanı, doğadaki matematiğin edebiyattaki yansımasına iyi bir örnek. 

 

Charles Dickens’tan Shakespeare’e, Umberto Eco’dan Thomas Mann’a birçok önemli yazarın kaleme aldığı 100’ü aşkın eseri detaylı bir analize tabi tutan ekip, yapıtların çoğunda cümlelerin uzunluk ve formlarının “fraktal”, yani parça ile bütün arasındaki benzerliği ortaya koyan yapıya işaret ettiğini buldu. Teoriye göre, metinlerin her bir cümlesi kurallı bir şekilde birbirine bağlı ve her biri özgün olmakla birlikte metnin genel dokusundan izler taşıyor. Fakat edebi metinlerdeki fraktal sistem, matematik evrenindeki kadar mükemmel değil; çünkü matematikteki fraktal oluşumlar sonsuz, oysa bir kitabın içindeki tümceler sınırlı sayıda. Edebi dünyadaki fraktal yapılarla ilgili dikkat çekici bir başka detay da, bilinç akışı tekniğiyle yazılmış eserlerde bu tip formlara rastlamanın daha olası olduğu. Yazarların bu kompleks yapıya zihinsel olarak ulaşabilmesi ve sonrasında tüm bunları kağıda dökebilmesi içgüdüsel yetilerle açıklanıyor.

 

Bilim insanlarına bakılırsa, bu tip metinler içinde en karmaşık olanı Finneganın Vahı. Dave Eggers’ın Müthiş Dahiden Hazin Bir Eser, Julio Cortazar’ın Seksek, Virginia Woolf’un Dalgalar yapıtları da fraktal biçemler ekseninde yazılmış diğer eserler arasında gösteriliyor.

 

Fraktal yapı kar tanelerinde gözlenebilir

 

Sierpinski üçgeni, mutlak surette simetrik bir fraktaldır.

 

Tüm fraktallar kendine benzer ya da en azından tümüyle kendine benzer olmamakla birlikte, çoğu bu özelliği taşır. Kendine benzer bir cisimde cismi oluşturan parçalar ya da bileşenler cismin bütününe benzer. Düzensiz ayrıntılar ya da desenler giderek küçülen ölçeklerde yinelenir ve tümüyle soyut nesnelerde sonsuza değin sürebilir; öyle ki,her parçanın her bir parçası büyütüldüğünde, gene cismin bütününe benzer. Bu fraktal olgusu, kar tanesi ve ağaç kabuğunda kolayca gözlenebilir.

 

 


 

 

* Kaynak: The Guardian

* Çeviren: Özge Bölen

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Haber Yazıları

İstanbul Uluslararası Edebiyat Festivali (İTEF) İtalya Özel programıyla sanatseverlerin karşısına çıkıyor. 23-27 Ağustos 2021 tarihleri arasında ekranlara gelecek olan etkinlikler sayesinde İtalya'ya ve İtalyan edebiyatına uzanan yeni bir yol açılacak.

 

 

Sanat Kritik’in yeni podcast serisi, Seval Şahin’in editörlüğünde dinleyicilerle buluşuyor. “Yaz Sıcağında Bir Esinti” başlıklı serinin ilki 120. doğum yıldönümü vesilesiyle Ahmet Hamdi Tanpınar’a ayrıldı. Dergâh Yayınları’nın desteğiyle hayata geçen projeye farklı alanlardan birçok yazar, şair, sanatçı ve akademisyen katıldı.

Kültür Sanat Şehir dergisi Z, 5. kez okur karşısında. Zeytinburnu Belediyesi tarafından yayımlanan tematik dergi, “kütüphane” konusunu mercek altına alıyor. 508 sayfa boyunca insanlık tarihinin bilinen en eski dönemlerinden günümüze kadar farklı kültürlerde kütüphanenin seyri, kütüphanenin unsurları, kütüphaneciler, kütüphane sahipleri ve kütüphane literatürü inceleniyor. 

Türk edebiyatının usta ismi Sait Faik Abasıyanık'ın hatırasını yaşatmak amacıyla her yıl bir öykücüye verilen "Sait Faik Hikâye Armağanı" bu kez Şermin Yaşar'ın oldu.

 

Sosyal medya paylaşımları, konuşmalar, anketler, veriler gösteriyor ki pandemi günlerinde evde geçen zamanın ciddi bir kısmını kitaba ayırdık. Türkiye ve dünya genelinde İNSAMER'in yaptığı araştırma kitap yayımı ve okuma oranlarındaki artışa odaklanıyor. Kitapyurdu ve Idefix sitelerinden alınan veriler de korona istatistiklerine katkı sunuyor.

 

 

 

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.