İşten eve, evden işe; işten okula, okuldan işe; hayat hızla akıp giderken, bırakın geçen seneyi, dün yaptıklarımızı dahi unutuyoruz. Sevgililerimizin ve arkadaşlarımızın doğum günlerini atlıyor, özel günleri kutlamadan geçiyoruz. Tablo böyleyken, sevdiğimiz bir romancının doğduğu günü hatırlamamız ya da ünlü bir şairin öldüğü günü bilmemiz elbette mucize olurdu. Öyleyse hafızamızı tazeleyip, tarihte bu hafta Türkiye'de ve dünyada edebiyat dünyasını etkileyen hangi gelişmelerin yaşandığına bakalım:
16 Aralık
İngiliz oyun yazarı, besteci ve aktör Noel Coward (1899), "2001: Bir Uzay Destanı" ile ünlenen İngiliz bilim kurgu yazarı Arthur C. Clarke (1928) ile Amerikalı bilim kurgu roman ve kısa hikaye yazarı Philip Kindred Dick (1928) doğdu. Alman masal yazarı Wilhelm Grimm (1859), Fransız yazar Alphonse Daudet (1897), İngiliz romancı ve oyun yazarı W. Somerset Maugham (1965) ile gazeteci, yazar Rakım Ziyaoğlu hayatını kaybetti.
1727 - Osmanlı Devletin'de ilk kitap (Vankulu Lugati) basıldı.
1918 - Giresun'da Işık adlı milli gazete çıkmaya başladı.
1946 - İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi, Türkiye Sosyalist Partisi, İstanbul İşçi Sendikalar Birliği ve İstanbul İşçi Kulübü’nü kapattı. Ayrıca Yığın, Noror, Gün, Ses, Sendika, Dost dergi ve gazeteleri yasaklandı. Yarın gazetesi ve Büyük Doğu dergisinin yayımı 4 ay süreyle durduruldu.
1959 - Vatan gazetesi bir ay süreyle kapatıldı.
1972 - Sol Yayınları sahibi Muzaffer Erdost'un 7,5 yıllık mahkumiyeti Yargıtay'da onaylandı. Muzaffer Erdost, Vladimir İlyiç Lenin'in “Ne Yapmalı” adlı kitabını yayımlamaktan yargılanmıştı.
17 Aralık
"Tütün Yolu" romanı ile tanınan ABD'li yazar Erskine Caldwell (1903), ABD'li yazar John Kennedy Toole (1937) ile Kanadalı aktör, televizyon yönetmeni, yapımcısı ve yazar Eugene Levy (1946) doğdu. Mutasavvıf, şair Mevlana Celalleddin-i Rumi (1273), Fransız yazar Alphonse Daudet (1897) ile Belçikalı yazar Marguerite Yourcenar (1987) yaşamını yitirdi.
1965 - Türkiye Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) kuruldu.
1979 - Nazım Hikmet’in eseri olan ve koreografisi Arif Melikov tarafından yapılan Ferhat ile Şirin balesi, TRT'nin Sanat Dünyası adlı programından çıkarıldı.
1980 - İstanbul Şehir Tiyatroları'nda çalışmaları sakıncalı görülen 38 sanatçının işine son verildi. İşine son verilen sanatçılar arasında Başar Sabuncu, Ali Taygun, Mustafa Alabora, Erdal Özyağcılar, Orhan Alkaya, Beklan Algan da bulunuyordu.
1994 - Yeni Yüzyıl gazetesi yayın hayatına başladı.
18 Aralık
İsveçli yazar Viktor Rydbert (1828) ve yazar Orhan Duru (1933) doğdu. Edebiyat tarihi araştırmacısı, yazar İsmail Hikmet Ertaylan (1967), toplumbilimci, yazar Niyazi Berkes (1988) ile şair ve yazar Sunullah Arısoy (1989) hayatını kaybetti.
1972 - Uğur Alacakaptan 6 yıl 3 ay, Uğur Mumcu 5 yıl 10 ay hapse mahkûm oldu.
2002 - Tarihçi, yazar Necip Hablemitoğlu evinin önünde silahlı saldırıya uğrayıp öldürüldü.
19 Aralık
İtalyan yazar Italo Svevo (1861) ve Fransız yazar Jean Genet (1910) doğdu. İngiliz romancı Emily Bronte (1848), yazar ve film yapımcısı İhsan İpekçi (1966) ile eleştirmen ve yazar Memet Fuat (2002) yaşamını yitirdi.
1993 - Kanal D yayın hayatına başladı.
1995 - Olay TV yayın hayatına başladı.
20 Aralık
Şair ve yazar Mehmet Akif Ersoy (1873), şair ve yazar Aziz Nesin (1915) ile şair Cahit Külebi (1917) doğdu. ABD'li yazar John Steinbeck (1968) ile Yahudi kökenli Alman yazar Max Brod (1968) hayatını kaybetti.
1938 - İlk elektronik televizyon sisteminin patenti alındı.
1945 - İstanbul Basın Birliği başkanlığına Sedat Simavi getirildi.
1972 - Gazeteci Turhan Dilligil 21 ay 5 gün hapse mahkûm oldu.
21 Aralık
Şair Namık Kemal (1840) ve Alman yazar Heinrich Böll (1917) doğdu. İtalyan yazar ve şair Giovanni Boccaccio (1375), Romalı şair Giuseppe Gioacchino Belli (1863), Alman gazeteci ve yazar Kurt Tucholsky (1935) ile İrlanda asıllı ABD'li yazar F. Scott Fitzgerald (1940) yaşamını yitirdi.
1959 - Kim dergisi bir ay süreyle kapatıldı. Kim'in sahibi ve yazı işleri müdürü Şahap Balcıoğlu'na 16 ay hapis cezası verildi.
22 Aralık
Fransız şair Jean Racine (1639) ile yazar ve mühendis Ekrem Hakkı Ayverdi (1899), doğdu. İngiliz yazar George Eliot (1880), Sovyet yazar Nikolay Ostrovski (1936), yazar Ziyal Şakir (1959), yazar Hikmet Dizdaroğlu (1981) ve İrlandalı yazar Samuel Beckett (1989) hayatını kaybetti.
1849 - Dostoyevski son anda idamdan döndü.
1895 - Halka açık ilk sinema gösterimi, Paris'te Rennes Sokağı'nda yapıldı. 28 Aralık'tan itibaren de Capucines Bulvarı'ndaki Grand Cafe'nin bodrum katında düzenli gösterimler başladı. Sinemaya adını verenler, kaydında ve gösteriminde kullanılan makineyi icat edip ilk filmleri çekenler, Lyonlu Lumiere kardeşlerdi.
Mevlana görseli: Necdet Yılmaz
Yeni yorum gönder