İşten eve, evden işe; işten okula, okuldan işe; hayat hızla akıp giderken, bırakın geçen seneyi, dün yaptıklarımızı dahi unutuyoruz. Sevgililerimizin ve arkadaşlarımızın doğum günlerini atlıyor, özel günleri kutlamadan geçiyoruz. Tablo böyleyken, sevdiğimiz bir romancının doğduğu günü hatırlamamız ya da ünlü bir şairin öldüğü günü bilmemiz elbette mucize olurdu. Öyleyse hafızamızı tazeleyip, tarihte bu hafta Türkiye'de ve dünyada edebiyat dünyasını etkileyen hangi gelişmelerin yaşandığına bakalım:

23 Aralık

Gazeteci yazar Doğan Hızlan (1937) doğdu. Romancı Mehmet Rauf (1931) hayatını kaybetti.

1928 - Şair Nazım Hikmet 3 yıl 3 ay hapse mahkûm oldu.

1967 - Fransız düşünür François-Noël Babeuf'ün Devrim Yazıları adlı eserinin Türkçe’ye çevrilmesi kovuşturmaya uğramış ve kitap toplatılmıştı. Bu durumu protesto etmekten yargılanan aydınlar beraat etti. Yargılanan aydınlar Yaşar Kemal, Melih Cevdet Anday, Demir Özlü, Şükran Kurdakul, Edip Cansever, Arif Damar, Memet Fuat, Orhan Arsal, Hüsamettin Bozok, Sabri Altınel idi.

24 Aralık

Şair Tevfik Fikret (1867) doğdu. İngiliz yazar William Makepeace Thackeray (1868), Fransız yazar Louis Aragon (1982) ve Nobelli İngiliz yazar Harold Pinter (2008) yaşamını yitirdi.

1954 - Zeki Müren, Beklenen Şarkı filmindeki hissesini alamadığı iddiasıyla Sonku Film sahibi Cahide Sonku aleyhine dava açtı.

1961 - Tevfik Fikret'in mezarı Aşiyan'a nakledildi.

1963 - TRT Kanunu kabul edildi.

25 Aralık

Varlık Yayınları'nın kurucusu, yazar Yaşar Nabi Nayır (1908) ile Türk dili uzmanı, sinema tarihçisi ve çevirmen Nijat Özön (1927) doğdu. Çekoslovak yazar Karel Capek (1938) ve gazeteci Turhan Tan (1939), hayatını kaybetti.

1925 - Uluslararası takvim ve saat kabul edildi.

1954 - Millet gazetesinde çıkan bir yazısından dolayı yargılanan Sadık Aldoğan 10 ay, yazı işleri müdürü Hüsnü Söylemezoğlu 1 yıl 10 ay hapis cezasına mahkum edildi.

1962 - Cumhuriyet gazetesi yazı işleri müdürü Kayhan Sağlamer tutuklandı. Gerekçe, gazetede yayımlanan "Sosyalizm mi, Liberalizm mi?" başlıklı yazıydı.

26 Aralık

ABD'li yazar Henry Miller (1891) ve Kübalı yazar Alejo Carpentier (1904) doğdu. ABD'li sinema yönetmeni ve yazar Howard Hawks (1977), yaşamını yitirdi.

1925 - Uluslararası saat ve takvim'in kullanımı TBMM'de kabul edildi.

1925 - Türkiye, bir kanunla Gregoryen takvim'e geçti.

1933 - FM radyo'nun patenti alındı.

1972 - Yazar Fakir Baykurt ve 7 arkadaşı 8'er yıl 10'ar ay hapse mahkum oldu. Fakir Baykurt ve arkadaşları gizli örgüt kurmak iddiasıyla yargılanıyorlardı.

1982 - Time dergisi yılın adamı listesi'ne ilk kez insan olmayan bir nesne girdi: Kişisel bilgisayar.

1988 - Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, sinema alanındaki çalışmaları ve katkıları nedeniyle sinema yönetmeni Lütfü Akad'a verildi.

1994 - 37 aydının Madımak Otelinde yakılmasıyla ilgili Sivas davası sonuçlandı. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi 22 sanığa verilen idam cezasını 15'er yıl ağır hapis cezasına çevirdi. Mahkeme, Aziz Nesin'in halkı tahrik ettiğini ve olayların çıkmasına yol açtığını öne sürdü.

27 Aralık

Alman oyun yazarı Carl Zuckmayer (1896) ile öykücü Kemalettin Tuğçu (1902), doğdu. Şair Mehmet Akif Ersoy (1936) hayatını kaybetti.

1928 - İstanbul Belediyesi, eski harflerle yazılı tabelalarını değiştirmeyen dükkân sahiplerini cezalandırdı.

1936 - Şair Nazım Hikmet gözaltına alındı.

28 Aralık

ABD'li çizgi roman yazarı Stan Lee (1922), gazeteci Gökşin Sipahioğlu (1927) ve Arjantinli yazar Manuel Puig (1932) doğdu. Gazeteci ve yazar Ahmet Mithat Efendi (1912), Servet-i Fünun dergisinin sahibi Ahmet İhsan Tokgöz (1942) ile ABD'li yazar ve aktivist Susan Sontag (2004) yaşamını yitirdi.

1895 - Lumière kardeşler, Paris'te Boulevard des Capucinesdeki Grand Cafede izleyiciden ücret alınan ilk gösterimlerini yaparak dünyanın ilk gerçek sinema gösterisini gerçekleştirmiş oldular.

1973 - Aleksandr Soljenitsin, Sovyet hapishanelerini anlattığı "Gulag Takımadaları" adlı eserini yayımladı.

29 Aralık

Türk dilbilimci ve tarihçi Necip Asım Yazıksız (1861) ile Şair Asaf Halet Çelebi (1907) doğdu. Avusturyalı şair Rainer Maria Rilke (1926) ile Rus yönetmen, yazar ve aktör Andrey Tarkovski (1986) hayatını kaybetti.

1941 - NBC, Türkçe radyo yayınına başladı.

1989 - Yazar Vaclav Havel, Çekoslovakya Devlet Başkanı seçildi. 40 yıl aradan sonra ilk komünist olmayan aday.

1992 - Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, yazar Yaşar Kemal'e verildi.

İlk görsel çalışma: Ahmet İltaş

GG