Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi tarafından gerçekleştirilen “Nasıl Yapmalı?” adlı panel dizisinin ikincisinde Emek Sineması ele alındı. Panelde, Emek Sineması’nın yıkım/taşınma proje ve uygulama süreci, bu süreçte tarihsel verilerin ne kadar dikkate alındığı, kent mücadelesinin önemi konuşuldu. Araştırmacı-yazar Gökhan Akçura, Mimarlar Odası avukatı Can Atalay, sinema yazarı Senem Aytaç ve İKSV Genel Müdürü Görgün Taner yerine İKSV Film Festivali Direktörü Azize Tan’ın konuşmacı olarak katıldığı panelin moderatörlüğünü Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi'nden Yard. Doç. Dr. Melis Behlil yaptı.

Araştırmacı yazar Gökhan Akçura'nın Emek Sineması'nın tarihini anlatmasıyla başlayan panelde, projenin hukuki boyutları ve Emek Sineması'nın yıkılmasına karşı verilen mücadele anlatıldı.

Akçura, 1884 senesinde inşaa edilen yapıya ait proje görselleri eşliğinde Emek Sineması'nın nasıl kurulduğunu anlattı. 1924 yılında İpekçi ailesinin devraldığı salona, sinemanın iki duvarında yer alan ve şu anda yalnızca çerçevesi duran tablolardaki melek görselleri nedeniyle Melek Sineması ismi verildiğini anlatan Akçura, 1950'li yıllara gelindiğinde Belediyenin para kazanmak için sinemayı Emekli Sandığı’na sattığını ardından sinemanın isminin Emek olarak değiştirildiğini aktardı.

Emek, İstanbul yıkımına karşı olanların simgesi

Akçura'dan sonra söz alan Avukat Can Atalay ise hukuki süreçten bahsederek projenin gerçekleştirilmemesindeki en önemli etkenin hala süren protestolar olduğunu vurguladı. Bir çok Uluslararası belgeye göre Emek ve benzeri yapıların yıkılmasının mümkün olmadığını anlatan Atalay, Saray Sineması yerine kurulan Demirören'in de hukuka aykırı olduğunu ve yasayı çiğneyenlerin neden yargılanmadığının soruşturulması gerektiğine değindi.

"İstanbul'daki kamusal alanların, meydanların bugün bildiğimiz anlamda kamusallıktan çıkartılması söz konusudur" diyen Atalay, sinemanın yıkılmasını önlemek için verilen mücadelenin önemini vurguladı: "Emek Sineması, İstanbul'u kaybetmemenin neredeyse en büyük aracı."

"Emek bizim sinema sarayımızdı"

İstanbul Kültür Sanat Vakfı adına panele katılan Azize Tan ise konuşmasında, 1983'ten 2009 senesine kadar film festivaline ev sahipliği yapan Emek Sineması'nın mekan olarak önemine değindi. Yurtdışında yapılan festivallerin “sinema sarayı” olarak nitelendirdikleri bir mekanları olduğunu, kendileri içinde bu mekanın Emek Sineması olduğunu “Bu kadar büyük bir salonu ağzına kadar festival kültürüyle doldurduk” diyerek belirtti.

Tan, en son 2009 yılında kullandıkları sinemanın geçici bir süre için kapatıldığını sandıklarını, projeden bihaber olduklarını anlattı: ""Emek sineması kapandığında binanın yenileneceğini sanıyorduk. Türkiye'de bu tür projeler şeffaf bir şekilde ilerlemiyor. Bu projeler yapılırken bizden fikir alınmış olsaydı olaylar bu noktaya gelmeyecekti.”

Tan, Aralık ayında Emek Sineması'na talip olan, hem SGK hem de Kültür Bakanlığı'na alternatif bir proje üretmek için görüşmek isteyen IKSV'nin projesini yineledi. “Şehrin kültürel belleğinde yer eden” Emek Sineması ve arkasında yer alan yapıların tiyatro, sinema, konser ve galeri alanları yapılarak kültür adasına dönüştürülmesini önerdiklerini ancak olumlu yanıt alamadıklarından bahsetti. Birçok mimarın proje için gönüllü olduğunu belirten Tan, uzun zamandır süregelen protestolara da değindi: “Bunca zamandır süren mücadelenin bir anlamı olmasını istiyorum.”

Cep sinemaları, sinema kültürünü yansıtmaz

Film festivali dışında da birçok etkinlik düzenleyen İKSV için mekan bulmanın zorluğunu aktaran Tan'dan sonra Sinema Yazarları Derneği üyesi Senem Aytaç, Emek Sineması için sürdürülen mücadeleyi anlattı. Muhalefete, törenlerde öten borazanlarla başladıklarını ve her yerden insanın biraraya gelerek yarattığı ortak direnişin, insiyatif ya da bağımsız birçok kişinin bir şekilde dahil olduğu "mücadele geleneğinin" önemli olduğunu söyledi: "Bizden işi uzmanlarına bırakmamızı istediler ama üzerinde yaşadığımız kent hakkında söz söyleme hakkımız var. Kent muhalefetini etkisiz diyemeyiz. Emek yalnızca sinema değil, kentin maruz kaldığı yıkıma karşı olanların simgesi." 

16 Nisan'da yapılan bilet yırtma eyleminde, Emek Sineması'nın yıkılmasının ardında "sınıfsal temizlik ve kentteki kültür hayatını yok ederek muhalif sesleri susturmanın" yattığını söylenmişti.

Bu mücadelenin halk için önemli olduğunu belirten Aytaç, "Cep sinemalarının olduğu salonlar sinema kültürünü yansıtmaz" diyerek beraber film izleme deneyiminin kıymetli olduğunu ifade etti.

Toplantıda, Kamer İnşaat'ın kiraladığı salona yıllardır bakım yapmadığı ve salonun kapalı kaldığı her gün yıkım nedenlerinin güçlendiği kaydedildi.

Toplantıya davet edilen Emek Sineması'nın mülk sahibi SGK, Kültür Bakanlığı ya da Beyoğlu Belediyesi'nin suskun kalması eleştirildi ve yıkım projesinin sahibi Kamer İnşaat'ın toplantıya katılmadığı duyuruldu.