İşten eve, evden işe; işten okula, okuldan işe; hayat hızla akıp giderken, bırakın geçen seneyi, dün yaptıklarımızı dahi unutuyoruz. Sevgililerimizin ve arkadaşlarımızın doğum günlerini atlıyor, özel günleri kutlamadan geçiyoruz. Tablo böyleyken, sevdiğimiz bir romancının doğduğu günü hatırlamamız ya da ünlü bir şairin öldüğü günü bilmemiz elbette mucize olurdu. Öyleyse hafızamızı tazeleyip, tarihte bu hafta Türkiye'de ve dünyada edebiyat dünyasını etkileyen hangi gelişmelerin yaşandığına bakalım:

9 Aralık

İngiliz şair John Milton (1608), Rus yazar ve anarşizm kuramcısı Peter Alexeyevich Kropotkin (1842), gazeteci Mehmet Ali Birand (1941) ile Fransız yazar Jean-Pierre Thiollet (1956) doğdu. Japon romancı Natsume Soseki (1916) hayatını kaybetti.

1923 - İstanbul'da, Ağa Han'ın Başbakan İsmet Paşa'ya gönderdiği mektubu yayımlayan gazeteciler tutuklandı.
1928 - Latin harfleriyle ilk mezar taşı dikildi. Avukat Ali Kemal Bey annesi Aliye Hanım'ın mezar taşını Latin harfleriyle yazdırdı.
1995 - Nazım Hikmet'in "Rüzgâra Karşı Yürüyen Adam" heykeli, Kültür Bakanı Fikri Sağlar’ın da katıldığı törenle Ankara Atatürk Kültür Merkezi bahçesine yerleştirildi.
2005 - Aram Yayıncılık'ın sahibi ve sorumlu yazıişleri müdürü Fatih Taş, "Kayıpsın Diyorlar" adlı kitapla "Cumhuriyeti tahkir ve tezyif" suçunu işlediği gerekçesiyle altı ay hapis cezasına çarptırıldı."Kitapta,"bir haber için gittiği Siverek'te 12 Mart 1994'te kaçırılan ve bir daha kendisinden haber alınamayan gazeteci Nazım Babaoğlu'nun hikayesi anlatılıyor.

10 Aralık

Rus şair ve gazeteci Nikolay Nekrasov (1821), ABD'li şair Emily Dickinson (1830), ABD'li kütüphaneci Melvil Dewey (1851), şair Pierre-Felix Louis (1870), Alman yazar ve şair Nelly Sachs (1891) ile İspanyol yazar Jorge Semprun (1923) doğdu. Endülüslü Arap felsefeci ve hekim İbn Rüşt (1198), Dinamitin kaşifi İsveçli kimyacı Alfred Nobel (1896), İtalyan yazar Luigi Pirandello (1936) ile yazar Erhan Bener (2007) yaşamını yitirdi.

1901 - İlk Nobel ödülleri verildi.
1923 - İrlandalı şair William Butler Yeats Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1927 - Fransız filozof Henri Bergson Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1929 - Alman yazar Thomas Mann Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1970 - Rus yazar Aleksandr Soljenitsin Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1982 - Günaydın gazetesi yayın hayatına başladı.
1987 - Sedat Simavi Basın Ödülü Uğur Mumcu'ya verildi.
1988 - Mısırlı Necip Mahfuz Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1993 - Güvenlik kuvvetleri Özgür Gündem gazetesinin İstanbul Kadırga’daki merkezini bastı ve tüm çalışanları gözaltına aldı.
2003 - İranlı Shirin Ebadi, Nobel Barış Ödülü’nü alan ilk Müslüman kadın oldu.
2006- Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. İsveç Akademisi başkanı tören konuşmasında; "Orhan Pamuk İstanbul'u Dostoyevski'nin St. Petersburg'u, Joyce'un Dublin'i, Proust'un Paris'i yaptığı gibi, vazgeçilmez bir edebiyat tapınağı haline getirdi" dedi.

11 Aralık

Mısırlı yazar Necip Mahfuz (1911) ve Rus romancı Alexandr Soljenitsin (1918) doğdu. İngiliz tiyatro oyuncusu ve yazarı Colley Cibber (1757), Rus şair Innokentiy Annensky (1909), gazeteci Sedat Simavi (1953), gazeteci Asım Us (1967), Türkçü-Turancı görüşleriyle tanınan tarihçi, yazar, şair ve Türkolog Nihal Atsız (1975) ile tiyatro oyuncusu, seslendirme sanatçısı, yönetmen ve yazar Mücap Ofluoğlu (2012) hayatını kaybetti.

1952 - Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda ilk uygulama: Telif hakkı Yelpaze mecmuasına ait olan bir resimli romanı yayınlayan Hürriyet gazetesi aleyhine dava açıldı.
1971 - İstanbul Televizyonu yayınlarını haftada iki günden dört güne çıkardı.
1976 - Ankara Üniversitesi süresiz kapatıldı.
1987 - Necatigil Şiir Ödülü Ahmet Oktay'a verildi. Şair ödülü, “Yol Üstünde Semender” adlı yapıtıyla aldı.
2004 - İstanbul Modern Sanat Müzesi açıldı.

12 Aralık

Fransız romancı Gustave Flaubert (1821), yazar ve düşünür Cemil Meriç (1916), Kırgız yazar Cengiz Aytmatov (1928), İngiliz oyun yazarı, senarist ve politik aktivist John Osborne (1929) ile besteci, yazar ve müzisyen Engin Bayrak doğdu. Avukat, yazar ve çevirmen Haydar Rifat Yorulmaz (1942) yaşamını yitirdi.

1900 - Norveçli Johann Waaler "Kağıt tutacağı"nın ataş patentini aldı.
1901 - İtalyan mucit Guglielmo Marconi, telsiz-telgraf sistemini geliştirdi ve İngiltere'den Atlantik aşırı ilk mesajını gönderdi.

13 Aralık

Alman şair ve yazar Heinrich Heine (1797), ABD'li sosyolog Talcott Parsons (1902) ile doktor ve yazar Türkan Saylan (1935) doğdu. Gazeteci Selim Nüzhet Gerçek (1945), romancı ve gazeteci Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1974), öykücü ve romancı Oğuz Atay (1977), şair ve yazar Behçet Necatigil (1979) ile Filistinli şair Fadva Tukan (2003) hayatını kaybetti.

1937 - İlk seloteyp satışa sunuldu.
1960 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Yeni Gün ve Öncü gazetelerini 3 gün süreyle kapattı.

14 Aralık

Fransız astrolog ve fizikçi Nostradamus (1503) ile gazeteci ve köşe yazarı Oral Çalışlar (1946) doğdu. Nobel Edebiyat Ödülü sahibi İspanyol yazar Vicente Aleixandre (1984), İsviçreli yazar, oyun yazarı ve ressam Friedrich Dürrenmatt (1990) ile ABD'li yazar Rodney William Whitaker (2005) yaşamını yitirdi.

1936 - İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi kuruldu.

15 Aralık

Göz doktoru, filolog ve dünyada en çok kullanılan yapay dil Esperanto'nun yaratıcısı Ludwik Lejzer Zamenhof (1859), doğdu. Şair ve yazar Şükran Kurdakul (2004) ile sinema tarihçisi ve çevirmen Nijat Özön (2010) hayatını kaybetti.

1893 - Wilhelm Ludwig Thomsen, Danimarka Kraliyet İlimler Akademisinde sunduğu bildiriyle Orhun alfabesini çözdüğünü ve Orhun Kitabeleri'ni okuduğunu bilim dünyasına açıkladı.
1953 - Eleştirmen Fethi Naci bu adını ilk kez Kaynak dergisinde Orhan Kemal'in bir öyküsünü eleştiren Kurtuluş Yolu adlı bir yazıda kullandı.
1958 - Adalet Bakanı Esat Budakoğlu, 4 yıl içinde basın suçundan 238 gazetecinin mahkûm olduğunu açıkladı.
1972 - Yaşar Kemal, pasaport verilmediği için uluslararası bir toplantıya gidemedi. Tepkiler üzerine, yazara 15 gün sonra pasaport verildi.

GG