Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Dosya


Dosya

Kelebek Avcısı; Vladimir Nabokov!




Toplam oy: 143
Nabokov, dünyanın çaprazına, takıntılı olduğu simetri duygusunu esas alarak başka bir dünya inşa etmiştir. Bu parodide her şey, birbirinin aynısı ve aynı zamanda zıttıdır. Okur, bu suni dünyada kendisine uzatılan sihirli ipi takip ederek çıkışa ulaşmamalı, cümle labirentlerinde kaybolmalıdır.

Vladamir Nabokov, 1899 yılında St. Petersburg’da dünyaya gelmiş. Çocukluğu, asırlardır süren çarlık rejiminin sarsılmaya başladığı günlerde geçmiş. Burjuva bir ailenin çocuğu olarak iyi bir eğitim almış ve erken yaşlarda İngilizce öğrenmiş. Liberal düşünceleri benimseyen babası, Bolşevikler ile Çar Nikola arasındaki çekişmede dönemin diğer aristokratları gibi Çar’dan yana tavır almış. Birinci Cihan Harbi’nin getirdiği yıkımın ardından Bolşeviklerin giderek güçlenmesi ve nihayetinde çarın tahttan indirilip monarşinin yıkılması, Rusya’daki binlerce zengin insan gibi Nabokov’un ailesi için kızıl bir felakete dönüşmüş. Aile, Ekim Devrimi ile birlikte Bolşeviklerin ülkeyi ele geçirmesi ve komünizmin temellerini atmayı öngören yasalarla birlikte Rusya’yı terk ederek Londra’ya kaçmış. Bir süre Londra’da barınan aile buradan Berlin’e geçmiş.

 

Nabokov, Londra ve Berlin yıllarında edebiyatla ilgilenmeye, dönemin meşhur romanlarını incelemeye başlar. Cambridge, Trinity College’de eğitim alır. Eğitim hayatına devam etmeyi düşünürken babası ölür ve sürgün hayatının zorlu şartlarında nice güçlükler yaşayan aile, maddi ve manevi anlamda sarsılır. Nabokov, Almanya’ya dönüp kendisi gibi ‘Beyaz Ruslar’ olarak tanınan göçmenlerin yoğunlukta yaşadığı bölgelerde çalışmaya başlar. Çeşitli işlerden geçimini sağlamaya çalışırken bir yandan da anadilinde metinler yazmaya başlar. Bilhassa kaleme aldığı oyunlar Almanya’da yaşayan göçmenler nezdinde ilgi görür. Hayatının her kesitinde ve yapıtlarında büyük tesirleri olan eşi Vera ile de bu dönemde tanışır. 1926 yılında yayınlanan Mashenka isimli roman çalışması onun Almanya’da meşhur bir yazar olması için mihenk taşı olur.

 

İkinci Dünya Savaşı’nın ayak sesleri

 

Edebi çalışmaları, konferansları ve eşi ile olan mutlu günlerinin ardından İkinci Dünya Savaşı’nın ayak sesleri duyulmaya başlar. Naziler, Almanya’da iktidarı ele geçirmekte ve Yahudi karşıtı politikalarıyla büyük bir korku iklimi yaratmaktadır. Vera, Yahudi asıllı olduğu için mutlu hayatları çatırdamaya başlar. Büyük bir baskının altında yazmaya devam etmeye çalışan Nabokov, Nazi politikalarının korkunç bir şiddete dönüşmesiyle birlikte eşi ve çocuğuyla birlikte 1938 yılında Paris’e kaçar fakat Nazilerin Fransa’ya kadar uzanan faşizm karanlığı, 1940 yılında onları ABD’ye göç etmeye zorlar.Nabokov için ABD yılları, bohem tarzda bir hayat sürüp, gerçek Nabokov’u bulduğu dönem olmuştur. 1941 yılında Wellesley College’de dersler vermeye başlar, Harvard Üniversitesi’nde edebiyat çalışmalarına devam eder. Ayrıca eserlerinde derin izleri görülen ‘entomoloji’ alanında eğitim almaya başlar. Kelebeklere olan tutkusu, Nabokov’u kelebek figürü ile özdeşleştirmiştir.

 

1955 yılında yayınlanan Lolita isimli eseri, Nabokov’un sesini tüm dünyaya duyurmasına vesile olurken aynı zamanda da ateşli tartışmaları peşinden getirir. 1959 yılında Cornell Üniversitesi’nde dersler verir. Bu dersler, dönemin entelektüelleri tarafından ilgiyle takip edilir ve Nabokov, yalnız bir romancı olarak değil aynı zamanda bir kuramcı olarak tanınmaya başlar. Hayatının sonuna doğru İsviçre’ye yerleşen Nabokov, burada yarattığı eserlerini İngilizce yazmıştır. Yazar 1977 yılında Möntrö şehrinde ölmüştür.


Okur cümle labirentlerinde kaybolur
Nabokov’un eserleri; tutkunu olduğu kelebekler gibi renkli ve kıpır kıpırdır. Olayların döngüsü, karakterlerin zaafları, zamanın esnekliği, tıpkı canlılar gibi nefes alıp verir. Dil oyunları, başka metinlere yapılan atıflar, tahlillerin ahengi göz kamaştırıcıdır. Kelimeler ve cümleler kanat çırparlar. İç seslerin bunalımı, düşlerin sayıklamaları ve yasak duygular, metnin ortasındaki devasa boşluğa; yani anlamsızlığın cazibesinin olduğu yere doğru hiç durmadan kürek çekerler. Nabokov, eserlerinde birçok çağdaşının aksine dönemin siyasi atmosferine pek yüz vermemiştir. İki dünya savaşı ve peşinden gelen soğuk savaş döneminin her merhalesini yaşayıp ağır bedeller ödediği halde, bu kavramları, kimlik bunalımının nedenleri arasına koymakla yetinmiştir. O, yirminci yüzyıl dışavurumculuğunun karakteristik özelliklerini taşıyan metinlerinde trajedi ve komediyi perçinleyerek buradan tuhaf, acı, gizemli ve eğlenceli şeyler çıkarmanın peşine düşmüştür. Nabokov, dünyanın çaprazına takıntılı olduğu simetri duygusunu esas alarak başka bir dünya inşa etmiştir. Bu parodide her şey, birbirinin aynısı ve aynı zamanda zıttıdır. Okur, bu suni dünyada kendisine uzatılan sihirli ipi takip ederek çıkışa ulaşmamalı, cümle labirentlerinde kaybolmalıdır. Nabokov için roman, bir satranç tahtasıdır. Tahtadaki taşların bilinci, totalitarizm tarafından kastre edilmiştir fakat yine de karakterlerinin çaktığı kıvılcımlar bazen büyük bir yangına dönüşebilir. Bu yangınları harlayan şeyler ise ironi, hüzün, hiciv ve kara mizahtır.

Kaybolmuşluk ve yitirilmişlik sendromu
Nabokov’un karakterleri; delilik ile dâhilik arasında uyuklayan ama sıradan insanlardan daha normal görünmeye çalışan tiplerdir. İnsanlar, zamanla kelebeğe ve hatta her şeye dönüşebilirler. Belleklerine sızan kaybolmuşluk hissi, modern dünyanın biriktirdiği her şeyi eritip yok edecek denli güçlü bir dürtü halinde karşımıza çıkar. Elbette bu yitirilmişlik sendromunun temelinde kültür, göç, savaş ve yıkıntı sanatının kodları vardır. Fakat Nabokov, göç edebiyatının klişelerinin dışına çıkmış, katilden ziyade kurbanın davranışlarını ve muhayyilesini tetkik etme yolunu seçmiştir. Göçmenlik olgusunu sorgulamış, göçmenlerin klasik tavırlarını, reflekslerini, romantize edilen göç hikayelerini ve nostaljiye olan tutkuyu mefhumunu eleştirerek kadim göç hikayelerini dahi yapı bozumuna uğratmaya çalışmıştır. Onun göç kelimesinin karşısına çıkarmayı en sevdiği kavram yabancılaşmadır. Nabakov; acıyı, hazzı, endişeyi, yasakları, anlamsızlığı, güzelliği ve kendisinin yansımalarını boşlukta uçuşan renkli kelebekler olarak görmüş ve içgüdülerinin çağrısına uyarak onların peşine düşmüştür. O bir kelebek avcısıdır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Dosya Yazıları

Günlük yaşantıdaki kurallar çoğu zaman, yazılan eserler için de geçerlidir. Zorla gerçekleşen, kendine biçilen rolden fazlası istenen veya aşırıya kaçan her şey güzelliğini yitirir. Şair Eyyüp Akyüz, son kitabı Eskiden Buralar’da, adeta bu bilginin ışığında şiirlerini uzun tutmadan bitiriyor ve akılda kalan mısraları bize yadigâr kalıyor.

 

-Kimsin?

-Anneannemin torunuyum.

 

Divan Edebiyatı, sahibi meçhul bir kavram. Her halükârda 20. yüzyılın başında ortaya çıktığı konusunda bir tartışma yok. İskoçyalı oryantalist Elias John Wilkinson Gibb’in 1900 yılında yayınlanan Osmanlı Şiiri Tarihi kitabında bu kavrama hiç yer verilmez. Hepsi batılılaşma döneminde düşünülen isim alternatiflerinden biridir “Divan Edebiyatı”.

Arap coğrafyasında üretilen roman, öykü ve şiirler son yıllarda edebiyat gündeminde karşılık buluyor. Avrupa başta olmak üzere Batı’da düzenlenen büyük ve uluslararası kitap fuarlarındaki temsiliyetin güçlenmesi, en yeni eserlerin prestijli birçok ödüle değer görülmesinin bu ilgideki payı büyük elbette. Batı’nın doğuyu gördüğü “egzotik göz”le romantize edilemeyecek bir yükseliş bu.

Yirminci yüzyıl başlarında İngiltere genelinde Müslümanlara yönelik hasmane tavırlar öne çıkarken, İslam’ı seçenlerin sayısında da gözle görülür bir artış söz konusudur. İslam’la müşerref olan bu şahsiyetler, yeri geldiğinde İslam dünyasının savunucuları olarak da önemli faaliyetlerde bulunmuşlardır.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.