Tiyatro kuramını en çok etkileyen isimlerin başında gelen Bertolt Brecht ile, edebiyat eleştirisi ve kuramının dev ismi Walter Benjamin’in yolu pek çok kez kesişmişti. Almanya’da 1920’lerde başlayan bu dostluk, Nazizmin yükselişine şahit olmuş, sürgünlerin ardından Benjamin’in intiharıyla trajik bir şekilde sonlanmıştı. Ama bu iki efsanevi figürün karşılaşmaları her zaman bu kadar karanlık ve kasvetli değildi.

İkiliyi Danimarka’daki Funen Adası’nda betimleyen siyah-beyaz fotoğraflar bunun en güzel kanıtlarından biri. Brecht sürgün günlerini buradaki Svendborg kasabası yakınlarında geçiriyordu. Benjamin’in de 1934, 1936 ve 1938 yıllarında onu ziyaret ettiği biliniyor. O günlerden birinde, Brecht’in bahçesindeki armut ağacının altında iki dostu satranç oynarken gösteren fotoğraflar paha biçilemez bir hisse sahip.

Adam Broomberg ve Oliver Chanarin isimli iki sanatçı, Berlin’deki Sanat Akademisi’nin (Akademie der Künste) çağrısıyla, bu fotoğrafları ve Brecht ile Benjamin arasındaki satranç müsabakasını bir güncel sanat çalışmasına dönüştürdüler. İkili, oyunun farklı aşamalarını gösteren fotoğrafları kullanarak, müsabakanın en başından fotoğrafların çekildiği ana kadar yapılan tüm hamleleri bir bilgisayara hesaplattırdılar. Böylelikle, bu ikonik karşılaşmayı bir satranç tahtasının üzerinde yeniden sahneleme şansına eriştiler.

Bu performansı görenler her seferinde, yapay zekanın, kendi algoritması ışığında bu müsabakayı olası sonuçlarından birine doğru nihayete erdirdiğine de şahit olabiliyorlar. Benjamin ve Brecht'in hamlelerini tahmin eden bir bilgisayar!

Brecht’in mi yoksa Benjamin’in mi daha iyi satranç oyuncusu olduğunu öğrenmek için,  Broomberg ve Chanarin’in bu özel işini yerinde görmek gerekiyor ancak aşağıdaki video da bize tadımlık bir seyir sağlıyor.

Kaynak: Broomberg & Chanarin