ÇOCUKLUĞUMUN TANRISI PIPER PA-25

Miyase Sertbarut
Deli Dolu Yayınları (13,4 cm x 19,5 cm)

BASKI – 2,5 yıldız

Kısaca; özensiz bir iç baskı, katlama ve kapak takma.

KAPAK TASARIMI – 3,5 yıldız
Benzer türde kitaplarla aynı raflarda bulunmayacağı varsayımıyla, yani bir model uçak kitabıyla karıştırılma riskini bir yana koyarsak, ilgi çekici ve rafta fark yararatan bir kapak... Beyaz üzerine kırmızının yarattığı karşıtlık ile 45 derecelik açıyla kullanılan başlık, yazar adı bloğu ve uçak figürünün sürpriz etkisi birleşince ortaya fark edilir bir kapak çıkmış. Ancak kapağın bir fikir içermediğini, kitabın kahramanı bir figürü öne çıkartmaktan ibaret bir görselliği yeğlediğini belirtelim.
Zemine yedirilen yazılarda kullanılan yazıtipi pek okunaklı değil ama zaten o kadar küçültülmüş ki, daha çok bir duygu yaratmanın hedeflendiği belli; dolayısıyla bu tercihi eleştiriden muaf tutuyoruz!
Yayınevi amblem ya da logosunun kapakta bulunmaması ancak sırtta ve arka kapakta hem kapladığı alan açısından hem de leke değeri açısından epey görünür olması tercih edilmiş. Arka kapakta, başlığın ve yazar adı bloğunun kapaktaki büyüklükte olacak şekilde tekrarının, kısa tanıtım metnini baskı altına alarak görünürlüğünü kısıtladığından, pek isabetli bir karar olduğunu düşünmüyoruz.

İÇ SAYFA TASARIMI – 3 yıldız
Neredeyse başlangıç ve bitiş sayfaları olmayan bir kitap; bu durumun forma hesabından kaynaklandığını tahmin ediyoruz. Ancak iki yaprağın hemen ardından doğrudan birinci bölümle başlamak ve son sayfanın aniden bitip kapak içine komşu olması iyi bir his yaratmıyor.
Ara başlık yazıtipleri ile uyumsuzluğunu saymazsak, iç sayfalar için seçilen tırnaklı yazıtipi isabetli. Ancak bu yazıtipinin görece okunaklılığı satır araları biraz sıkışık bırakılarak zorlanmış. Sayfa alt ve üstlerinde bırakılan boşluk bize gereğinden fazla gibi geldi. Oysa bu boşluklar azaltılıp satır araları açılarak kazanılan alanda, aynı hacimde daha rahat okunabilen bir sayfa oluştrulabilirdi.
Sağa dayalı ve ortalı bloklama açısından kararsız kalınması yüzünden biçimsel olarak dağınık olduğunu düşündüğümüz künyesinin ayrıntılı ve yeterli olduğunu söylemeliyiz.

ALTIN

Chris Cleave
Pegasus Yayınları, Çeviren: İrem Sağlamer (13,5 cm x 21 cm)

BASKI – 2,75 yıldız

Ön ve arka baskı ya da formalar arasındaki ayarsızlığı azaltmak için sadece kağıdı düzgün tıraşlamak bile yetebilir. Baskıda boya dengesiz, kimi sayfalar okumayı zorlaştıracak kadar silik, kimi sayfalarda da yazılarda çiftleme var. Frezeyi biraz derin tutmaksa sırtta katlama sorunlarını gizler. Sırt tutkalı düzensiz ve temiz değil.

KAPAK TASARIMI – 2 yıldız
Kitap öyle mi bilemiyoruz ama sarı ve siyahın karşıtlığı ve ışık gölge ilişkisinden yararlanarak tasarlanan bu kapak, alelade bir “bestseller” kapağı olmuş. Kapakta kullanılan kısmi lakla sağlanan güneş etkisi de tasarımı kurtarmaya yetmiyor. Yayınevi ya da okurlarımızın haksızlık ettiğimizi düşünmesini istemeyiz; bu yüzden kitabın yurtdışında basılan edisyonlarının kapak tasarımlarını da bu sayfaya alıyoruz.





Sırt da tipografik açıdan sorunlu ve itici. Arka kapağa “tıkıştırılan” alıntılar da okunaklılığı zorluyor. Arkada bulunmayan yayınevi logosunun ön kapakta gereğinden fazla bir hacim kaplamasını yadırgadığımızı da ekleyelim.

İÇ SAYFA TASARIMI -  2,5 yıldız
Romanlarda aşina olduğumuz üzere iç sayfalar için seçilen yazıtipi tırnaklı. Keşke satır ve paragraf araları da okunaklı sayılabilecek bu yazıtipini destekleyecek biçimde kullanılsaymış.
Kenar ve alt-üst boşluklarda bir sorun yok. Ancak sayfa üstünde ortalanarak kullanılan kitap ve yazar adının ana metinle aynı büyüklükte yazılması ile altta ortada bulunan sayfa numaralarının iki yanına yerleştirilen noktalar gereksiz titreşimler yaratmaktan başka bir işe yaramıyor.
Bölüm girişlerinde ve zaman zaman akış içinde durum raporu ve mekânı tanımlamak için kullanılan giriş satırlarını sadece kalın yazmak fark yaratmaya yetmemiş. Söz hakkımız olsaydı, bold ve yatık italik kullanılmasını tavsiye ederdik..
Kitabın sonunda yer alan ve yazarın aynı yayınevinden çıkan diğer iki kitabının tanıtıldığı resimli ilan sayfalarının tasarımı bir felaket. Dipnotlar olması gerektiği ve alıştığımız gibi. Künyesi de ayrıntılı ve yeterli.

 
SON SULTAN AHMET ERTEGÜN

Robert Greenfield
April Yayıncılık, Çeviren: Dilek Berilgen Cenkciler (14 cm x 21 cm)

BASKI – 2,75 yıldız

Tutkal sürme ve sıyırma disklerinin bakımsızlığı sırt tutkalında düzensizliğe yol açar, frezenin yüzeyselliği de kitabın sırtını bozar. Baskı makinesinin merdaneleri arada bir sıkıca temizlenerek yüzey parlaması yok edilmelidir. Yani boya düzensiz, sırt iyi değil, bıçak kör...

KAPAK TASARIMI – 3 yıldız
Kitabın kahramanının fotoğrafı üzerine kurulu bir kapak, diye söze başlamak iyi olurdu ama Ertegün’ün sureti üzerine epey bir bezeme yapılmış. Tipografik çeşitlilik ve bezemelerin kapakta kapladığı hacme bakılırsa kitap kapağı alanı içine sıkıştırılmış bir poster tasarımı ile karşı karşıyayız. Söylemeliyiz ki bir poster olarak zamanın ruhuna uygun tasarlanmış. Yani hiç de kötü değil.
Tipografik çeşitliliğin yarattığı karışıklığı saymazsak, sırt işlevsel sayılır. Kapak ve sırtta kullanılan kabartma (gofre) ve bazı yazıların üzerine basılarak etkisi artırılan kısmi lak kullanımı isabetli. Raf önünde ayaküstü okunabileceğinin iki katı fazlalıkta alıntının adeta “tıkıştırıldığı” arka kapağa ise tam bir karışıklık ve tasarlan(a)mamışlık hâkim.
Ancak tasarımcının hakkını yemeyelim. En azından ön kapakta birkaç kitap isminin tek bir kitaba verilmeye kalkışmanın oluşturduğu ve yazarın ya da editoryal ekibin sorumlu olduğunu düşündüğümüz bu kargaşanın altından kalkabildiği için bir tebriği hak ediyor.

İÇ SAYFA TASARIMI – 5 yıldız
İç sayfalarda okunaklılık açısından oldukça güçlü bir tırnaklı yazıtipi kullanılmış ve oldukça iyi tasarlanmış. Satır araları biraz daha açık olsa daha iyi olabilirmiş. Temelde yazıtipinin okunaklılığını, yazı karakterlerinin çıkış ve inişlerinin (yukarı ve aşağı uzantıları) gövde boyundan kısa olması ve gövdesinin hacimsel olarak güçlü olması sağlıyor. Bölüm başlarında bırakılan boşluklar, tek satırlık paragraf araları da okunaklılığı artıran etmenler.
Sayfa boşlukları, sağ ve sol üstte sayfa numaralarının hemen yanında kullanılan kitap ve bölüm isimleri ve tüm bu unsurların arasındaki ilişki tertemiz bir kurguya sahip.
İnceliği yüzünden arka veriyor ve rengi biraz griye çalıyor olsa da kullanılan kağıdın dokusu güzel. Kapak içinde ve yan kağıtta kullanılan rock’n roll gruplarının “logotayp”larından oluşan zemin, tasarıma güç katmış. Künye ayrıntılı ve yeterli görünüyor. Kağıt seçiminden kırdığımız 0,5 yıldızı, az rastlanan doğru kararlar hatrına geri vererek, bu sayfa tasarımlarına gani gani hak ettiği 5 tam yıldızı veriyoruz.