Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Bir palto için arya, bir kafe için ağıt



Toplam oy: 1005
Patti Smith // Çev. Seda Ersavcı
Domingo Yayınevi
M Treni, Patti Smith'in kişisel tarihini yol belleyip geçmiş ile bugün arasında ring seferleri yapıyor.

“Hiçlik hakkında yazmak o kadar da kolay değildir.” Patti Smith, kitabın daha bu ilk cümlesinde, tüm alçakgönüllüğüyle yazdıklarının aslında hiçliğe tekabül edebileceğini ve bu yüzden ilgi çekmeyebileceğini ilan ediyordu belki de. Belki de gerçekten hiçlik üzerine bir kitaptı bu ama hiçlik saydığı şey, sizin dünyanızı renklendirecekti. Hepsi ya da hiçbiri; M Treni, üzerine bir süre hiçbir kitap okumak istemeyeceğiniz kadar yoğun. 

 

Hayalperestler, bir serüvenin başlangıcı, mihenk taşıydı; Çoluk Çocuk ise 60’ların sonu ile 70’lerin başını ele alıyordu. Üstelik yalnızca Smith’in değil, başlı başına bir çağın protohistorik tarihiydi bu. M Treni ise her ne kadar Çoluk Çocuk’un kaldığı yerden devam ediyorsa da aslında kendisinden önceki iki kitabın bir bütünü... Çoluk Çocuk’ta, “Şarkıcı değil şair olmak istiyorum,” demişti Smith. M Treni bir şiir işte... Belki ince bir ağıt. Kahve potunda demlenmiş düşüncelerin kokusu zihninizde yayılırken, hatıralarından bir yorgan örtüyor üzerinize. O bir yazar değil; bir iğne oyacısı.

 

 

O, “Şahsen pek de sembolizm meraklısı biri değilim. Sembolizmi hiç anlamıyorum. Neden hiçbir şey her ne ise sadece o olamıyor? (...) Tek derdim kaybolmak, başka bir yerle bütünleşmek, sırf canım istediği için bir çan kulesinin tepesine çelenk geçirmekti,” yazarken, ben yazdıklarının arasında kendime yontacak semboller arıyorum. Oysa hepsi uluorta duruyor.

 

M Treni Patti Smith’in kişisel tarihini yol belleyip geçmiş ile bugün arasında ring seferleri yapıyor. Eşi Fred’le birlikte zamansız çıkılan yolculuklara uzandıktan sonra, her gün düzenli olarak gittiği Café ’Ino’daki masasına dönüyor. Bobby Fischer ile tanışıyor. Onunla birlikte gece boyunca şarkılar söyleyip oradan satranç tahtasının fotoğrafını çekerek dönüyor. Jean Genet için Fransız Guyanası’na gidiyor, taşlar toplayıp dönüyor. Tam bir anı koleksiyoncusu Smith. New York’tan dünyanın dört bir yanına dağılıp tekrar Café ’Ino’da birleşiyor parçalar; sanki Dr Who’nun Tardis’i ona miras kalmış gibi...

 

Ve tüm bunlar olurken, kendisini daha fazla açıyor okura. Dedektif dizilerine tutkun olduğunu öğreniyoruz mesela. Sevdiği dizilerden birinin oyuncusuyla karşılaştığında heyecanlanıyor. Hiçbir zaman açmayacağını düşündüğü kafenin planlarını çiziyor kumlara. Bir gün nefes alan bir ev haline geleceği hayaliyle, viran bir kulübe satın alıyor. Alışkanlıklarına tutkun; siyah paltosu gibi... Bir gün bir yerde, nasıl olduğunu bilmediği şekilde kaybedeceği varsa da, onun için ağıt yakması gerekecekse de tutkun. Ve karamsarlığa düştüğünde kendi iyimserliğinin ucundan tutup yaşadıklarını bir aydınlanma anına çevirebiliyor; işte esas bu şiirsel! 

 

Yazarların kendilerini anlattıkları kitaplarda insanın ağzını en çok sulandıran şeylerden biri okuma listeleri. Yalnızca kendinizinkilerle karşılaştırmak için değil, onunla belki aynı satırların altını çizdiğinizin hayaline düşmek için. Murakami hayranı olan birçok Patti Smith sevdalısı onun da Zemberekkuşu’nun Güncesi’ni saplantı haline getirdiğini okuyunca zevkten dört köşe olacaktır eminim.

 

 


 

* Görsel: Aslı Yazan

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.