Sabitfikir
Künye | Yazarlar | Giriş Yap

Eleştiri

Eleştiri

Şefin evde pişirdikleri



Toplam oy: 203
Zeytin Taneleri Birbirine Çarpıyor, Duman’ın yayınlanmış ilk öyküsünden sonuncuya bütün metinlerini peş peşe okuma olanağı sağlıyor. Tıpkı doğanın insana sunduklarını çeşitli yöntemlerle birleştiren bir şef gibi, yazarın yaptığı da hayli kutsal: Hikâyesi olan ve ustaca işlenmiş öykülerle, yeni bir evrenin kapısını aralamak.

 

 

Çağdaş Türk edebiyatında öykü türündeki üretim günden güne artıyor. Bu yalnızca bir gözlemin sonucu değil, istatistiklerle de rahatça ortaya konulabilir. Edebiyat okuru ile yeni yazarları öykü kitapları ekseninde bir araya getiren ilk kitapların adını, her gün daha sık ve kuvvetli biçimde duymaya başladık. Bunda şüphesiz, türe ağırlık veren birkaç yayınevinin büyük payı olduğu gibi, yazmaya niyetlenen her yeni bireyin cesaretini öyküden yana göstermesinin de etkisi var. Eskinin, öyküyü romanın bir provası olarak gören savı sanki yeniden geçerlilik kazanıyor. Zira, yakın zamanda gerçekleştirilen birkaç söyleşide, genç öykücülere “romana ne zaman geçeceklerinin” sorulduğunu, yanıtların ise “henüz değil” çerçevesinde verildiğini gördük. Çoktan aşıldığı düşünülen bu “aşamalı edebiyat” fikrinin yeniden gündeme gelmesi, üzerine düşünmeyi ziyadesiyle hak ediyor.

 

Zeytin Taneleri Birbirine Çarpıyor kitabıyla toplu öykülerini yayınlanan Faruk Duman’ı, salt bir öykücü olarak düşünüp değerlendirmek uygun düşmeyecektir. Girizgahtaki öyküroman teması biraz da bundan.
Bugüne dek farklı türlerde metinlerini yayınlayan yazarın, hem öyküde hem romanda ehli olduğunu iddia etmek, sanıyorum garip olmayacaktır. Edebiyat ödülleri bunun kanıtı: Yazar, Yunus Nadi Ödülü’ne layık görülen İncir Tarihi’nin ardından Sus Barbatus ile bu yıl Orhan Kemal Ödülü’nü de aldı. Aynı zamanda çokça genç kalemi “yetiştirmiş” bir yayın emekçisi olan Duman, ülkenin en nitelikli yayınevlerinden birinde on beş yıl Türkçe edebiyat metinleri hazırlamış. Bu profil, iyi bir restoranın şefinin evde pişirdiklerini getiriyor akla.
Hikâyelerde tabiatın izi

Bu yazıyı kaleme alma sebebim olan kitap, Zeytin Taneleri Birbirine Çarpıyor’un kıymeti ise şurada: Yayınlanmış ilk öyküden sonuncuya bütün metinleri peşpeşe okuma olanağı sağlayan kitap, o şefin acemi lezzetlerini de tatma olanağı sunuyor. İlk günden beri, baharat konusunda pek elibol bir şef değil o, ağız tadınıza göre eklemeniz gerekiyor. Ama tuzu noksan değil, hiç de olmamış. Tam kararında... Ve hep organik ürünler kullanmış, paketin içine girenlerle pek işi yok! Tabiatla arası çok iyi. 
Tabiat, sanıyorum Faruk Duman edebiyatının en önemli öğesi. Onun yarattığı hikayelerde, her ne anlatıyor olursa olsun, tabiatın izine rastlamak mümkün. Bazen mevsimler, bazen meyveler, çoğu zaman başka canlılar... Duman, bütün bunları birer karaktere indirgemekten ziyade, kurgunun genel çerçevesi içersine tabiatın o temiz havasını doldurmayı tercih ediyor.
Bütün bunlar akla “pastoral”i getirir elbet ama onun edebiyatını bu ifadeyle tanımlamak belki doğru olmaz, doğrusunu isterseniz, yeterli olmaz. Sanki tabiatın hemen her öğesi, hikayelerin katmanları arasında gizlidir. Yazarın sürekliliği güç, parçalı üslubunu takip edebilen okurun kendini bir yaylada, kahramanın ensesine değen rüzgarı hissederken bulması işten bile değildir. Örnekse, Pavese’nin pastoralliğine benzemez onunki. Zira insan da -çoğu zaman kırsalın insanıtabiatın temellerinden biri olarak sunulur. Doğaya karşın değil, doğayla bütünleşik karakterlerle tanışırız öykülerde. Onun dilinde yalnız karakterler değil, nesneler de barışıktır, kavga nedir bilmez. Bir arada durmayı bilen o tepkisiz nesneler, hem ilahın yarattığıyla hem de icat edilmiş olanla uyumludur. Hiç sırıtmaz. “Isınmak için her şeyi yemeye razı. Kuru dallarla yaprakları, eskimiş elbiseleri, mısır yapraklarıyla ceviz kabuklarını. Çürümüş fındığı, sonra eski defterlerle ders kitaplarını, okunmuş gazeteleri. Sonra kömürlükte ne bulunursa. Ki her şey bulunabilir orada. Kömür bile.”
Kendi payıma, Faruk Duman’ın man-made (insan yapımı) ile doğalı bütünleştirmeyi bilen havsalası, edebiyatının belki de en temel niteliğidir. Tıpkı doğanın insana sunduğu türlü ürünü çeşitli yöntemlerle birleştirip ortaya yaşamın sürmesini sağlayan gıdayı çıkaran bir şef gibi, yazarın yaptığı da hayli kutsaldır: Hikayesi olan ve ustaca işlenmiş öykülerle, yeni bir evrenin kapısını aralamak. Adını edebiyat koyduğumuz evrenin.

Yorumlar

Yorum Gönder

Yeni yorum gönder

Diğer Eleştiri Yazıları

Modern sanat telakkisinin adeta “dinselleştiği” ve bunun da en önemli etkisini mimarlık alanında gösterdiği bir bağlamda yaşadı Turgut Cansever. Türkiye ekseninde bir yanda pozitivist bir dünya görüşünün diğer yanda da seküler mistik ve “yaratıcı insan” düşüncesinin egemen olduğu, “bilim”in dogmatikleştiği bir dönem.

Hayat parantezi 1916’da İstanbul’un Fatih semtinde, Atik Ali Paşa’da açıldı Behçet Necatigil’in. Sonra parantezin içerisine bir başka şehir girdi: Kastamonu. Zeki Ömer Defne’nin zilleri çalarken derslere bir bir girenler arasında o hassas ortaokul öğrencisi de vardı. Evlerden, kırlardan, denizlerden duyulan bu ses zil değil şiirin tınısıydı.

“Sanatçı, gözün göremediğini görendir.”

 

Çağdaş Amerikan edebiyatının en parlak yazarlarından Michael Chabon’un bir söyleşisini hatırlıyorum. Yaratıcı yazma atölyelerinin desteklenmesi gerektiğini söylüyordu: “Tamam, kimse kimseye dâhi olmayı öğretemez kuşkusuz ama yazarken hata yapmamak, yazmak denen şeye ‘okur’ gibi değil de ‘yazar’ gibi bakmak pekâlâ öğrenilebilir.

Nehir söyleşi, ara bir tür. Ne biyografi ne de otobiyografi. Otobiyografi değil çünkü hayatınızı nasıl anlatacağınızı söyleşiyi yapan kişinin soruları belirliyor. O çerçeveyi siz çizemiyorsunuz ve birkaç soruyla hiç istemediğiniz günlere veya olaylara geri dönmeniz mümkün.

Kulis

Bir Rüya Gibi Dağılacak Olan Hokkabazlar Dünyasında Yaşıyoruz

ŞahaneBirKitap

Kaan Burak Şen, yavaştan genç yazar olarak anılmanın sonuna doğru geliyor; Mutlu Kemikler üçüncü kitabı… Kafası bir hayli tuhaf. Şimdilerde bir roman yazdığı da söyleniyor, fakat öncesinde belirtmekte fayda var: Mutlu Kemikler öykü derlemesi henüz çıktı, pek başka bir kitaba benzetilecek bir havası da yok bu kitabın.

Editörden

Tıp ve edebiyat ilişkisi, tıbbın insanla olan ilişkisi gibi tarih boyunca şekil değiştirmiş, her dönem yeni yaklaşımlarla genişlemiştir. Tıbbın tarihi, insan acılarının da tarihidir aslında. Edebiyatın içinde kapladığı yer, diğer bilim dallarından hep daha büyük olmuştur tıbbın.